Mockup Image

مقدمه

بهایی که برای عدم کیفیت پرداخت می گردد به مراتب بیشتر ازبهایی است که کیفیت لازم را دارد . اگر اقدامات درمانی توام با بهسازی و بهداشت محیط بیمارستان نباشد،با توجه به شرایط موجود در بیمارستان و وجود عوامل مختلف بیماریزا ، موجبات انتقال عفونت های بیمارستانی مهیا خواهد شد . بیمارستان هایی که وضع بهداشتی مناسبی ندارند ، بازده و نتیجه کار پزشکان ، جراحان و سایر افرادی که به بیمارستان سرویس می دهند ، مفید نخواهد بود و موجبات انتقال بیماری از داخل به خارج بیمارستان را فراهم می کند با توجه به اینکه رعایت اصول بهداشت محیط در بیمارستان ها تاثیر بسزایی در کاهش عفونت های بیمارستانی خواهد داشت ، لذا تلاش و هزینه نمودن در جهت بهسازی و بهداشتی نمودن بیمارستان ها و ارتقاء شاخص های بهداشت محیط بیمارستان ، علاوه بر جلوگیری از بسیاری از مرگ و میرها باعث جلوگیری از ضرر و زیان های ناشی از کار افتادگی و یا هزینه زیاد درمان بیماران عفونی خواهد شد. لذا رعایت اصول بهداشت محیط در بیمارستان ، علاوه بر کم کردن مخازن قوی میکروارگانیسم ها ، اثر مهمی در زیبایی محیط و جلب اعتماد بیماران خواهد داشت ، توجه به عوامل محیطی و بهداشت محیط به عنوان علم پیشگیری از بیماریها ، بوسیله کنترل و اصلاح عوامل محیطی که در ایجاد و انتقال بیماریها نقش مهمی دارند ، خیلی اهمیت دارد . لذا در این مجال بر آن شدیم تا در حد امکان و توان خودمان در تهیه این مجموعه کمال دقت و حوصله را به خرج دهیم . امید است که مورد توجه قرار گیرد .

تاریخچه بهداشت محیط

انسان از ابتدا برای زدودن پلیدی ها از تن ، جامه ،‌ مسكن ، اشیا و ادوات خود از آب استفاده می نمود . چون برطرف نمودن انواع چركها به وسیله شستشوی ساده با آب میسر نبود لذامجبور شد از موادكمكی نظیر خاك ، گیاهان ، خاك رس و سدر و گل سرشوی و چوبك برای زدودن چربیها و شستشوی البسه استفاده نمایند . ضمنا مشاهده شده بود كه خاكستر بسیاری از گیاهان خاصیت پاك كنندگی بیشتری در زدودن چربی ها دارد . این مشاهدات انسان را بر آن داشت كه دست به تجربه بزند و چربی ها را با خاكستر گیاهان مخلوط كرده ، از اختلاط آنها پاك كننده هایی به دست آورد كه مدتها بعد صابون نامیده شد كه قدمت آن به هزاران سال قبل برمی گردد .  كشف دستگاههای صابون سازی كه قدمت آن به دو هزار سال می رسد موید این نظر است .در طول سالهای گذسته از اواسط قرن نوزدهم استعمال مواد شیمیایی در مقابل عفونتها و انتشار بیماریهای مسری جنبش حقیقی به خود گرفت و از این زمان بود كه ارتباط بین عفونت و شیوع بیماری ها مسلم گردیدكلر كه ابتدا به عنوان از بین برنده بو استعمال می شد ، از سال  1843  بنا بر توصیه هلمز به عنوان ماده گندزدا در زایشگاه پیشنهاد گردید . روند استفاده از موادضدعفونی كننده و گندزدا به طور وسیع ادامه پیدا نمود به گونه ای كه در سال  1981  استاندارد فرانسه به شماره  150-72  تحت عنوان اندازه گیری قدرت باكتری كشی مواد ضدعفونی كننده ارائه گردید و در خرداد ماه  1368  موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران با الهام از این استاندارد نشریه شماره  2842  چاپ اول خود را منتشر كرد  .

 

 

 

بهداشت عبارت است از علم و هنر دستیابی به سلامتی ، در واقع علم نگاهداری و بالا بردن سطح سلامتی است .

رعایت بهداشت فردی ، عبارت از پیروی افراد جامعه از یک سلسله دستورات و عادت های بهداشتی و دوری جستن از رفتارها و عادت های غیر بهداشتی است که مجموعا باعث می شود افراد جامعه ، در معرض عوامل و شرایط بیماریزا قرار نگرفته و به بیماری ناشی از آنها دچار نشوند . استراحت ، نظافت ، استحمام خواب ، رژیم غذایی مناسب ، ورزش و ... از نکات مهم اصول بهداشتی فردی هستند .

از نظر پروفسور ونیزلو عبارت است از ( علم و فن پیشگیری از بیماریها ، افزایش طول عمر و ارتقای سطح سلامتی و توانایی انسان از طریق کوشش های دسته جمعی افراد جامعه ، به منظور بهسازی محیط ، کنترل بیماریهای واگیردار ، آموزش بهداشت فردی ، ایجاد خدمات پزشکی و پرستاری جهت تشخیص زودرس و درمان به موقع بیماریها و ایجاد یک نظام اجتماعی که در آن هر فرد ، دارای سطح زندگی مطلوبی برای تامین و نگهداری تندرستی خود باشد ، به طوری که هر فردی از جامعه از حق طبیعی خود ، یعنی سلامتی و عمر طولانی ، بهره مند شود .

بهداشت محیط

ﮐﻨﺘﺮﻝ ﻋﻮﺍﻣﻠﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﺑﺮ ﺭﻭی ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻤﯽ ، ﺭﻭﺍﻧﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﯾﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﯾﻂ ﺍﻗﻠﻴﻤﯽ ، ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ .

بهداشت محیط بیمارستان

ﮐﻠﻴﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﺎﻟﻤﺴﺎﺯﻱ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻫﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎﺭﻳﺰﺍﻱ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻧﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻭ ﺷﻴﻮﻉ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﻨﺪ.ﻟﺬﺍ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﺏ ، ﻓﺎﺿﻼﺏ ، ﺯﺑﺎﻟﻪ ، ﻧﻮﺭ ، ﺗﻬﻮﻳﻪ، ﻣﻮﺍﺩ ﻏﺬﺍﻳﻲ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺪﻗﺖ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺎﻟﻢ ﻭ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﻲ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺷﺎﻋﺔ ﺑﻴﻤﺎﺭﻳﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺍﺧﻞ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻭﺭﺩ.

اصول بهداشت محیط در بیمارستان

محیط بیمارستان نقش مهمی در ایجاد عفونت های بیمارستانی مرتبط بازی می کند . محیط بیمارستان شامل اجزاء زیادی می باشد . بسیاری از این اجزاء تحت تاثیر مستقیم در عفونتهای بیمارستانی دارند ، جهت کاهش انتقال میکروارگانیسم ها از وسایل و محیط اطراف ، متدهای نظافت ، ضد عفونی و استریلیزاسیون مناسب مورد نیاز می باشد . سیاستها و روشهای جدید با توجه به امکانات و تسهیلات در دسترس ، باید تدوین شوند . رعایت اصول بهداشت محیط و بهسازی در بیمارستان ، علاوه بر کم کردن مخازن قوی میکروارگانیسم ها ، اثر مهمی در زیبایی محیط و جلب اعتماد بیماران خواهد داشت . 90% میکروارگانیسم ها در جرم های قابل مشاهده وجود دارند و هدف از نظافت روزانه بیمارستان ، ریشه کنی یا کاهش این جرم ها می باشد . باید توجه داشت در صورت عدم جرم زدایی مکانیکی دترجنت ها و مواد ضدعفونی کننده  نمی توانند فعالیت ضدمیکروبی خود را بطور مناسب اعمال نماید .لازم است سیاستهای خاصی در ارتباط با بکارگیری روشهای مناسب با فواصل زمانی استاندارد جهت نظافت دیوارها ، کف پوشها ، رختخوابها ، پرده ها ، اثاثیه ، حمامها ، توالتها و کلیه وسایل مورد استفاده بکار گرفته شود .

 

اهداف بهداشت محیط

از آنجائیکه وجود فردی مسئول در بیمارستان چه برای کنترل عفونتهای بیمارستانی مرتبط با عوامل محیطی و چه مسائل بهداشت محیط ضرورت تام داشته است پس از هماهنگی حوزه های معاونت های بهداشت ، درمان و پشتیبانی در سال 1378 بخشنامه ای مبنی بر ایجاد پست کارشناس بهداشت محیط و انتصاب افراد واجد شرایط صادر گردید .

 

 

شرح وظایف کارشناس بهداشت محیط

 

کمیته

جهت تحقق اهداف بیمارستان و کمک به برنامه ریزی ، سازماندهی و هماهنگی فعالیتهای بیمارستانی و ایجاد زمینه مشارکت فعال همه پرسنل ، کمیته های بیمارستانی تشکیل می گردد . این کمیته ها به منزله بازوی مدیریت بیمارستان و مکمل آن خواهند بود .

اهداف کمیته بهداشت محیط

اعضای کمیته بهداشت محیط

دکتر حسن زاده ( مدیرعامل  بیمارستان )

آقای رستمی ( مدیر بیمارستان )

خانم رهبران  ( مترون )

خانم پورحسین ( کارشناس بهداشت محیط )

آقای صفری( مسئول تدارکات )

خانم شاهمرادیان ( کارشناس کنترل عفونت )

خانم احدی ( کارشناس تغذیه )

خانم رضایی ( کارشناس حاکمیت بالینی و اعتبار بخشی )

خانم فاضلی فرد ( دبیر کمیته ها )

رئیس واحد مهندسی و تاسیسات مسئولین سایر واحدها بر حسب نیاز

 

اهمیت بهداشت محیط در کنترل عفونتهای بیمارستانی

بر اساس آخرین اعلامیه WHO در سال 2005 بیش از 4/1 میلیون نفر در جهان از عفونت های بیمارستانی رنج می برند . در کشورهای توسعه یافته بین 10-5 درصد بیماران بستری شده به عفونت های بیمارستانی مبتلا می شوند . این رقم در کشورهای در حال توسعه ، 25 درصد می باشد . در آمریکا در 5% از بیماران بستری شده ، عفونت بیمارستانی رخ می دهد که سالانه منجر به 88000 مرگ و تحمیل بیش از 5/4 میلیارد  دلار هزینه اضافی جهت مراقبت های درمانی می شوند . در کشورهای با درآمد متوسط ، سالانه حدود 8 میلیارد دلار صدمه اقتصادی جهت رفع مشکلات مرتبط با عفونت ها ، هزینه می شود . هزینه درمانی این بیماران 9/2 برابر سایر بیماران است . محیط در بیمارستان نقش مهمی در ایجاد عفونت های بیمارستانی مرتبط بازی می کند . محیط بیمارستان شامل اجزاء زیادی می باشد . بسیاری از این اجزاء ، تاثیر مستقیم در عفونت های بیمارستانی دارند که شامل طراحی بخش ها و تسهیلات اتاق عمل ، کیفیت هوا ، نحوه تامین آب ، غذا ، مواد زائد جامد و رختشویخانه می باشد . محیط بیمارستان ( به طور مثال : دیوار ، کف ، فاضلاب ، ملحفه و ... ) می تواند حامل تعدادی میکروارگانیسم خطرناک باشد که باعث عفونت های بیمارستانی می شود .

 

 

ضد عفونی ( Disinfection   ) و استریلیزاسیون ( Sterilization  )

به زدودن تمام مواد خارجی ، چرک یا مواد قابل رویت با چشم غیر مسلح از روی اشیاء که به صورت معمولی و با استفاده از آب یا بدون استفاده از ماده دترجنت یا شوینده و یا محصولات آنزیمی اطلاق می شود . تمام وسایل بیمارستانی را قبل از انجام استریلیزاسیون یا گندزدایی باید با آب یا آب حاوی دترجنت شستشو داده و پاک نمود .

 

آلودگی زدایی یا (Decontamination  )

به زدودن میکروارگانیسم های پاتوژن از روی اشیاء ، تا حدی که هنگام جمع آوری و حمل و نقل آنها مشکلی برای کارکنان پیش نیاید ( اصطلاحا بی خطر باشند ) اطلاق می شود .

 

گندزدایی ( Disinfection )

عبارت است از حذف اکثریت یا همه میکروارگانیسم های پاتوژنی که بر روی اشیاء بی جان وجود دارند به جز اسپور باکتری ها . البته تعداد کمی از مواد گندزدا می توانند اسپور باکتری ها را هم از بین ببرند به شرطی که مدت زمان طولانی با آنها تماس داده شوند ( 10-6  ساعت ) که این دسته از مواد ، استریل کننده های شیمیایی نامیده می شوند .

سترون سازی ( Sterilisation   )

عبارت است از حذف یا نابودی کامل تمام انواع میکروب ها به روش های شیمیایی یا فیزیکی ( که شامل اسپور باکتری ها نیز می شود)

موارد استفاده از استریلیزاسیون :

اصول کلی : بکار بردن وسایل و تجهیزات در بیمارستان ها ، مستلزم بی خطر بودن آنهاست . از آنجا که تنها برخی از لوازم بکار رفته در بیمارستان ها ، یک بار مصرف هستند لذا پاک نمودن آنها برای مصارف بعدی اجتناب ناپذیر می باشد . تصمیم گیری در مورد نحوه انجام و کیفیت آن بستگی به کاربرد وسیله دارد .

 

با توجه به تعاریف فوق سوالاتی که باید برای انتخاب روش پاک نمودن بکار برده می شود عبارتند از :

دستگاه مورد نظر چه کاربردی دارد . مثلا آیا وارد بافت های استریل یا خون خواهد شد یا نه ؟

بر این اساس لوازم به 3 دسته بحرانی ( Critical ) ، نیمه بحرانی ( Semicriticl ) و غیر بحرانی ( Noncritical ) طبقه بندی می شوند .

گندزدایی نیز در سه سطح صورت می گیرد : بالا ( High-Level) ، بینابینی ( Intermediate-Level ) ، پایین ( Low-Level )

در این سطح ، کشته شدن تمام میکروارگانیسم ها به جز انواع مختلفی از اسپور باکتری ها در مدت زمان مواجهه با ماده گندزدا روی می دهد که اغلب هیپوکلریت سدیم : ( 5 دقیقه / PPM  10000) یا 20( دقیقه /PPM 1000 ) به کار می رود یا اینکه مواد را پاستوریزه می کنند : ( 30  دقیقه /75 درجه سانتیگراد یا 10 دقیقه /90 درجه سانتیگراد .

موارد مصرف H.L.D

لوازمی که با مخاط تماس دارند که این مخاط در حالت عادی استریل است ولی در زمان مواجهه وسیله مورد نظر با مخاط ،

نمی تواند همچنان استریل باقی بماند مثل برونش .

لوازمی که با مخاط هایی تماس می یابند که این مخاط حداقل فلور میکروبی را دارد ( ملتحمه ) .

دستگاه دیالیزی که با مایع دیالیز تماس می یابد . کانال های دستگاه هایی که فورسپس مخصوص تهیه بیوپسی یا سایر لوازمی که نیاز به استریل شدن دارند ، از آن کانال ها عبور می کنند .

 

 

 

 

فرآیندی است که به حذف همه باکتریهای پاتوژن وژتاتیو ( Vegetativie) شامل مایکوباکتریوم توبرکولوزیس منجر می شود ولی این حذف شامل همه ویروس ها یا اسپورها نمی شود ( ویروس های کوچکتر و فاقد پوشینه ( Envelope ) نسبت به گندزدایی ، مقاوم ترند ) .

البته اگر مواجهه بیشتر از 10 دقیقه به طول انجامد ، ماده جرم کش می تواند باسیل سل را از بین ببرد . برای این منظور می توان از هیپوکلریت سدیم PPM  1000یا اتانول یا ایزوپروپیل الکل 90-70% برای 10 دقیقه استفاده کرد .

 

نظافت محیط بیمارستان

روشها باید جهت احتمال آلودگی و متناسب با نوع ضدعفونی ، اختصاصی شود . بر این اساس بیمارستانها به 4 منطقه تقسیم می شوند .

منطقه A : مناطقی از بیمارستان ها که تماس با بیمار ندارند ( مثل پذیرش ، پاویونها و کتابخانه ) ، نظافت عادی توصیه می شود .

منطقه B : مکان های نگهداری بیمارانی که عفونی نبوده یا حساسیت بالایی ندارند ، لازم است روشهایی جهت نظافت این مکانها به کار گرفته شود که گرد و غبار ایجاد نکند . استفاده از جاروهای برقی یا معمولی در این مناطق توصیه نمی شود . ابتدا باید هرگونه آلودگی با خون و مایعات دیگر بدن ضدعفونی شده و سپس نظافت انجام گیرد .

منطقه C : بخش های ایزوله برای بیماران عفونی ، نظافت با دترجنت های مناسب و سپس محلول های ضدعفونی کننده لازم است . جهت جلوگیری از انتقال و انتشار عفونت هر اتاق باید با وسایل جداگانه نظافت شود .

منطقه D:بیماران با حساسیت بسیار بالا ( حفاظت به صورت ایزولاسیون ) یا سایر مکان های محافظت شده از قبیل اتاق های عمل ، اتاق های زایمان ، بخش مراقبت های ویژه ، بخش نگهداری نوزادان نارس و بخش دیالیز که نیاز به استفاده از محلول های دترجنت و ضدعفونی کننده دارد ، لازم است در این مکان ها از وسایل نظافت مجزا استفاده شود .

تمام سطوح و توالت ها در مناطق D,C,B   باید روزانه نظافت گردند .

در صورت رویت آلودگی ، باید محل آلوده سریعا نظافت و در صورت نیاز گندزدایی گردد .

 

شرایط بهداشتی بخش ها بر اساس آیین نامه تاسیس بیمارستان ها

شرایط بهداشتی اتاق های عمل بر اساس آئین نامه تاسیس بیمارستان ها

اتاق های عمل ضمن دارا بودن شرایط بهداشتی سایر اتاق ها ، بایستی دارای شرایط ویژه به شرح ذیل باشد :

کف : در کلیه قسمت های اتاق عمل باید سالم ، بدون درز و شکاف و جنس آن به گونه ای باشد که ذرات از آن جدا و در فضا پخش نگردد و نیز غیر قابل نفوذ به آب و قابل شستشو بوده و محل اتصال کف به دیوار بدون زاویه باشد .

کف اتاق های عمل باید با کفپوش فاقد خلل و فرج پوشیده شود .

دیوارها : تا سقف ، کاشی کاری به رنگ روشن بوده ، سالم و بدون درز و شکاف و ترک خوردگی و مقاوم به مواد ضدعفونی کننده و پاک کننده باشد .

سقف : سالم ، بدون درز و شکاف و ترک خوردگی و به رنگ روشن و قابل شستشو باشد .

کلید و پریزهای برق ، ضد جرقه و دارای اتصال زمینی باشد .

توالت و دستشویی با شرایط بهداشتی ، به تعداد کافی در مجموعه اتاق های عمل ، قبل از اتاق رختکن و خط قرمز در نظر گرفته شود .

قفسه های لباس اتاق عمل بایستی دارای شرایط بهداشتی بوده و برای کل پرسنل اتاق مجزا باشد .

هوا بطور مرتب با روش مناسب تهویه و رطوبت نسبی آن بین 60-50 در صد و دمای خشک بین 24-20 درجه سانتیگراد باشد .

اتاق عمل بایستی بطور مرتب و به روش مناسب ضدعفونی گردد .

محل رختکن جراح و کادر پرستاری و تکنسین ها ضمن برخورداری از شرایط بهداشتی و رعایت موازین انطباق باید دارای کمد لباس انفرادی و دوش نیز باشد .

وجود اتاق استریلیزاسیون با دستگاه استریل کننده و با قفسه های مورد لزوم جهت نگهداری وسایل رسیده از بخش C.S.R ( بخش استریلیزاسیون مرکزی ) الزامی است .

جهت نگهداری وسایل تمیز و تجهیزات مکانیکی نظافت و مواد پاک کننده و ضدعفونی کننده بایستی اتاق مخصوص با شرایط بهداشتی در نظر گرفته شود .

تبصره :وجود یک محل شستشوی مجهز به سیستم آب گرم و سرد و تسهیلاتی برای تمیز کردن و ضد عفونی کردن چکمه ها ، کفش ها و تی ها الزامی است .

اتاق استراحت کادر اتاق عمل ، بایستی در قسمت رختکن های محوطه اتاق عمل مستقر گردد .

کلیه قسمت های محوطه اتاق های عمل بایستی دارای کپسول ضد حریق بوده و در محل مناسب نصب شود . همچنین در صورت امکان ، در کلیه اتاق های بستری ، اتاق های عمل ، آزمایشگاه ها و سالن های انتظار دستگاه مشخص کننده دود ( Smoke Detector ) نصب گردد .

لوازم یک بار مصرف تیز و برنده اتاق عمل از قبیل سوزن ، سرسرنگ ، تیغ و غیره بایستی در ظرف مخصوص درب دار و مقاوم جمع آوری و بطریق بهداشتی و علمی دفع گردد .

کلیه توالت ها ، دستشویی ها و حمام های اتاق عمل بایستی بطور مرتب و روزانه با مواد ضدعفونی کننده مناسب گندزدایی گردد .

سینک اسکراپ برای خواهران و برادران باید جدا باشد .

 

 

شرایط بهداشتی بخش عفونی طبق آئین نامه تاسیس بیمارستان ها

این بخش ضمن دارا بودن شرایط بهداشتی سایر بخش ها ، بایستی دارای شرایط  ذیل باشد

سایر شرایط بهداشتی طبق آئین نامه تاسیس بیمارستان ها

رفع آلودگی محیط در مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستان ها       

پاک و تمیز نمودن محیط بیمارستان یعنی کف زمین ، دیوارها ، سقفها ، شیشه ها ، تختها ، روی کمدها و سایر اثاثیه ، همچنین نظافت توالتها ، حمامها و سنک باید به طور روزانه توسط پرسنل خدمات صورت گیرد .

دستورالعمل شستشوی بخشها

سطوح مربوط به بخشهای بیمارستان شامل کف اتاق ، دیوارها ، مبلمان و سایر وسایل که به ظاهر تمیز و خشک می باشند ، از نظر خطر انتقال عفونت دارای ریسک پائین می باشند . وجود محیطی تمیز و مناسب برای اجرای استانداردهای بهداشتی و ضد عفونی لازم بوده و باعث اطمینان خاطر بیماران و سایر پرسنل می گردد . سطوح و وسایل مرطوب محیط مناسب تری را برای انتقال پاتوزنهای احتمالی و رشد میکروارگانیسم ها بوجود می آورند .

محلولهای پاک کننده و وسایلی که جهت نظافت استفاده می شوند ، ممکن است شدید با باکتریها آلوده شده باشند که بایستی پس از اتمام نظافت ، سریعا از محیط درمان بیماران و با تهیه مواد غذایی دور گرداند ، نظافت معمولی می تواند بیشتر لوازم را بطور نسبی از خطر انتقال عفونت پاک کرده و از نظر حمل و نقل ایمن گرداند .

مواد ضدعفونی بطور عمومی لازم نبوده و تنها بصورت کنترل شده و تحت سیاست خاصی بایستی مورد استفاده قرار گیرند ، در صورت استفاده از مواد ضدعفونی بایستی حتما بصورت صحیح رقیق شده و برای هر بار استفاده بصورت تازه تهیه شده و پس از استفاده بلافاصله دور ریخته شوند .

استفاده از مواد ضد عفونی کننده ، نوع آن و دستورالعمل مربوط به رقت بایستی حتما با هماهنگی کمیته کنترل عفونت بیمارستان صورت پذیرد .

انجام مراحل نظافت در بخشها به عهده پرسنل خدمات بوده و بایستی بر طبق برنامه مشخص کلیه لوازمی که نیاز به نظافت داشته مشخص گردیده و تناوب این نظافت و نوع آن از نظر استفاده از مواد ضدعفونی برای هر بخش بصورت کامل مشخص گردد . در مواردی که خطر انتقال عفونت افزایش می یابد از قبیل ریختن خون یا خون آلوده به ویروس HIV  و HBV ، یا وجود بیمار با خطرات بالا در بخش ، مراحل نظافت و ضد عفونی حتما بایستی با نظارت پرستار مسئول بخش صورت گیرد . تنظیم برنامه نظافت هر بخش بایستی با موافقت پرستاری همان بخش و در بخشهای پرخطر از قبیل ( اتاق عمل ، ICU ، و CSR ) حتما بایستی با موافقت کمیته کنترل عفونت انجام گیرد .

کف زمین :

در رابطه با نظافت زمین ، این نکته قابل توجه می باشد که میزان انتقال عفونت با استفاده از مواد ضد عفونی کننده به جای مواد دترجنت تغییر قابل توجه پیدا نکرده و استفاده از مواد پاک کننده معمولی جهت نظافت ، بطور طبیعی کافی به نظر می رسد ، ( طی دو ساعت پس از پاک کردن زمین با ماده گندزدا یا بدون ماده گندزدا ، میزان آلودگی باکتریال مشابه زمان قبل از پاک کردن خواهد شد ) استفاده از مواد ضد عفونی کننده تنها جهت موارد شناخته شده و یا احتمال انتقال عفونت ( جمع آوری ترشحات عفونی آلوده به HIV ، HBS ) بایستی انجام گیرد .

ضدعفونی نمودن زمین و یا سایر سطوح در موارد مربوط به Room Clean  یا اتاقهای ایزوله و یا هر منطقه ای که توسط کمیته کنترل عفونت تشخیص داده می شوند ، بایستی انجام گیرد . ولی به هر حال تاکید این نکته لازم است که خطر ابتلاء به عفونت از طریق زمین و یا سایر موارد محیطی ذکر شده پائین بوده و نظافت به تنهایی معمولا کافی می باشد . در مواردی که نظافت بصورت خشک انجام می شود ، در مجاورت بیمار و یا محلهای تهیه غذا برای نظافت از جاروی دستی نباید استفاده کرد ، بایستی از سیستم های واکیوم استفاده گردیده و قبل از هر بار استفاده ، کیسه داخل دستگاه بایستی پک شده و کمتر از نصف آن پر باشد .

 

پاک کردن زمین با استفاده از مواد پاک کننده :

 برای لکه گیری و جرم گیری ، استفاده از یک ماده دترجنت لازم است . توالتها و سایر نواحی مرطوب بایستی حداقل روزی یک بار با مواد پاک کننده شسته شوند . یک ماده دترجنت معمولا کافی است و باید تازه تهیه شود . زمین شوی و لوازم مورد استفاده ، باید پاک و تمیز شده  و در جای مناسب تخلیه و خشک شوند . سطل ها نیز باید آبکشی شده و به صورت وارونه نگهداری شوند .

محلولهای پاک کننده باید مرتبا تعویض شده و پس از اتمام نظافت روزانه دور ریخته شوند . بهتر است برای پاک کردن کف زمین با ماده دترجنت از دو سطل استفاده شود . بعد از پاک کردن ، سطوح باید حتی الامکان خشک باقی بمانند .

 

 

نظافت مرطوب

نظافت مرطوب با فواصل زمانی مشخص جهت برطرف نمودن رسوبات و رنگها و آلودگیهای از این قبیل مورد استفاده قرار می گیرد . توالت ها و سایر مناطق مرطوب مشابه ، حداقل روزانه یکبار نیاز به نظافت دارند . فواصل زمانی این نظافت در بخشها بر اساس صلاحدید مسئول بخش و توسط پرسنل خدمات انجام می گیرد .

مواد دترجنت معمولی جهت استفاده کافی بوده و بایستی بصورت تازه و روزانه تهیه گردند . وسایل مربوط به این نظافت ازقبیل سطل ها ، وسایل تمیز کننده زمین و سایر سطوح بایستی تمیز و بصورت خشک نگهداری شده و در محل مناسب تخلیه گردند .

خشک نمودن وسایل تمیز کننده زمین لازم بوده زیرا این وسایل براحتی با باسیل های گرم منفی آلوده می شوند ، ولی این آلودگی بصورت موقت به سطح زمین منتقل شده و مشکل جدی ایجاد نمی نماید .

ذکر این نکته ضروری است که وسایل تمیز کننده پس از استفاده در اتاق بیماران عفونی و یا اتاقهای ایزوله و یا احتمالا قبل از استفاده در اتاق بیمارانی که نقص سیستم ایمنی دارند ، بایستی ضدعفونی شوند .

روش مرجع برای ضدعفونی توسط ماشین با سیستم حرارتی و در لندری می باشد . ولی می توان از روش دیگری نیز استفاده نمود . در این روش ابتدا کاملا شستشو انجام و سپس در محلول هیپوکلریت سدیم 1% ( PPM 1000 کلر قابل دسترس ) غوطه ور شده

( حداکثر به مدت 30 دقیقه ) و سپس مجددا بطور کامل شستشو و خشک می گردد . جهت خشک شدن سریعتر سطل ها بایستی پس از شستشو بصورت وارونه قرار گرفته و وسایل نظافت زمین نیز آویزان قرار داده شوند .

بهترین نوع سطل مورد استفاده این است که از دو سطل بصورت مجزا برای آب تمیز و کثیف استفاده شود . استفاده از وسایل مکانیکی تمیز کننده از جمله سیستم اسکراپ در داخل بخشهای بیمارستان ممنوع می باشد . ذکر این نکته نیز ضروری به نظر می رسد که پس از نظافت مرطوب ، خشک نمودن هر چه سریعتر سطوح ، به جلوگیری از تکثیر میکروارگانیسم ها و انتشار عفونت کمک می نماید .

پاشیده شدن خون و مواد آلوده بدن در محیط

به دنبال ریخته شدن موادی مانند ادرار یا غذا ، پاک کردن آن محل با آب و یک ماده دترجنت معمولا کافی است ولی اگر ترشحات ، حاوی ارگانیسم های بالقوه خطرناک باشند باید از یک ماده گندزدا استفاده کرد .

برای پاک کردن ترشحاتی که از آلودگی آنها مطمئن هستیم ، باید همیشه دستکش یک بار مصرف پوشید

در صورت پاشیده شدن خون و مایعات آلوده به خون در محیط ( به دلیل احتمال آلودگی با عوامل بیماریزای منتقله از راه خون مانند HIV ... )

توصیه می شود که :

در مواردی که استفاده از هیپوکلریت سدیم موجب آسیب رساندن به سطوح می گردند ، استفاده از ماده جایگزین مانند ( دکونکس 50 AF ، آب اکسیژنه 3% یا هالامید ) مناسب می باشد . ذکر این نکته ضروری است که مایع ضدعفونی کننده بایستی بطور صحیح و دقیق ، رقیق شده و برای هر بار استفاده بصورت تازه تهیه گردد .

در صورتی که مقدار زیاد خون یا مایعات آلوده به خون در محیط ریخته شده ( بیشتر از 30CC  ) یا اگر خون و سایر مایعات ، محتوی شیشه شکسته با اشیاء نوک تیز باشند باید :

نظافت دیوارها و سقف

در صورتیکه این سطوح تمیز ، صاف ، خشک و سالم باشند . احتمال خطر عفونت بسیار پایین می باشد . نظافت دیوارها و سقف جهت جلوگیری از آلودگی و کثیفی ظاهری بایستی در فواصل منظم و در حد کافی صورت گیرد تا خاک و لکه بر روی آنها مشاهده نشود . این فاصله بطور معمول نبایست از 12 تا 24 ماه جهت بخش های معمولی و از 6 ماه برای اتاق های عمل تجاوز نماید . لازم به ذکر است فاصله زمانی مطلوب بایستی توسط مسئول بخش برنامه ریزی گردد .

گندزدایی این قسمتها مورد نیاز نمی باشد مگر در صورت مشاهده آلودگی شناخته شده خون ، ادرار یا مایع آلوده کننده که باید پاک شود . در زمان پاک کردن دیوارها ، سطوح آنها باید حتی المقدور خشک نگه داشته شود .

آسیب دیدن دیوارها  و از بین رفتن رنگ و روی آنها باعث مشخص شدن گچ زیر آن شده و خون ریخته شده به طور کامل پاک نمی شود و به دنبال مرطوب شدن ، به شدت با باکتری آلودگی پیدا می نماید . بنابراین این گونه دیوارها باید به سرعت ترمیم شوند به ویژه در اتاق عمل .

سایر سطوح

روی کمدها باید روزانه با یک محلول دترجنت تازه تهیه شده و دستمال یک بار مصرف پاک شود . در صورت لزوم بایستی سایر اثاثیه نیز به همین روش پاک شوند . قفسه ها و طاقچه ها باید به طور مرتب با دستمال مرطوب گردگیری و اگر گرد و خاک روی آن تجمع می یابد لازم است مدت زمان نظافت نزدیکتر شود .

توجه : نیازی به گندزدایی این سطوح نمی باشد مگر اینکه با مایعات عفونی بدن و سایر مواد بالقوه عفونی آلوده شده باشند .

 

توالت ها

توالت ها حداقل روزانه یک بار بایستی نظافت شوند ، همچنین اگر به وضوح و به صورت قابل رویت آلوده شوند ، باید پاک گردند . جهت نظافت روتین ، استفاده از محلول دترجنت کافی است .

در مورد توالت فرنگی مشترک ، بعد از استفاده بیمارانی که مبتلا به عفونت دستگاه گوارش می باشند ، ضد عفونی نمودن الزامیست . مایع ضدعفونی کننده مورد استفاده ، هیپوکلریت سدیم 5/. % بوده و پس از استفاده از آن ، محل نشستن ، بایستی با آب شستشو شده و قبل از استفاده خشک گردد .

لازم به ذکر است ریختن ماده گندزدا به داخل سوراخ توالت یا فاضلاب ، خطر عفونت را کم نمی کند . ( در زمان اپیدمی بیماریهای روده ای ، پس از استفاده بیمار مبتلا از توالت ، بهتر است از یک ماده گندزدا مانند کرئولین یا آب آهک جهت گندزدایی فاضلاب استفاده گردد )

برس مخصوص پاک کردن توالت باید به اندازه کافی آبکشی شده و بعد خوب تکان داده شود تا آب آن تخلیه گردد و بعد  به صورت خشک نگهداری شود . از اسفنج نباید برای پاک کردن سطوح استفاده کرد .

دستگیره ها و کلیدهای برق باید حداقل روزی یکبار پاک شوند.

 

سینک ها و محل شستن دست ها :

محل شستشوی دستها بایستی حداقل بصورت روزانه توسط پرسنل خدمات تمیز گردد . استفاده از مواد دترجنت برای نظافت کافیست ضمنا در هنگام شستشوی کلیه شیر آلات و اتصالات نیز بایستی شستشو شود . ( طبق بررسی های انجام شده محل خروج آب از شیر بیشترین آلودگی را نسبت به سودوموناس داشته است )

در مواردی که بیمار عفونی یا مبتلا به ارگانیسم های مقاوم و یا ارگانیسم های مشکل زا باشد ، بایستی از ماده ضدعفونی کننده استفاده شود ، ماده ضدعفونی مناسب همان هیپوکلریدسدیم  5/0% می باشد . در مواردی که احتمال آسیب رساندن به سطوح در اثر استفاده از هیپوکلریت سدیم وجود دارد  ، می توان با مشورت کمیته کنترل عفونت مایع ضدعفونی کننده جایگزین انتخاب نمود .

در سینک های مخصوص شستشوی دست نباید سوراخ آنها با درپوش بسته شوند .

دستورالعمل استفاده از صابون مایع

در صورتیکه هنگام استفاده از صابون مایع اطراف ظرف دستشویی آلوده به قطرات صابون گردید ، بایستی روزانه تمیز و صابون های اضافی پاک گردد .

پس از اتمام صابون موجود در ظرف صابون مایع ، از پرکردن مجدد آن خودداری کرده و حتما پس از شستشو و خشک کردن ظرف ، اقدام به پرکردن آن نمایید .

باقی ماندن آلودگیها در اطراف ظرف مذبور و یا پرکردن مجدد آن ، بدون شستشو و خشک نمودن ، باعث رشد باکتریهای بیمارستانی در صابون مایع می شود .

حمام

از حمام جهت مقاصد بهداشتی ( بیماران ، پرسنل ) یا مقاصد خاص شستشو ( مثل سوختگیها ، بیماریهای پوست ، بازتوانی و فیزیوتراپی در استخرهای شنا و سنگ شکن ) استفاده می گردد .

عامل اصلی عفونت درحمام ها ، پسودوموناس آئروجینوزا می باشد .این باکتری ممکن است موجب فولیکولیت (معمولا خوش خیم ) اوتیت گوش خارجی ، عفونت زخمها و ... گردد . این باکتری در شرایط خاص مانند دیابت ، بیماران دچار نقص سیستم ایمنی و ... باعث ایجاد عفونت شدید می گردد .

حمام سبب انتقال سایر پاتوژنها ( مثل لژیونلا ، ایکو باکتریهای آتیپیک همراه با گرانولوم استخرهای شنا ، انتروباکتریاسه مثل سیترو باکتر فروندی و ... ) نیز می شوند .

عفونتهای انگلی مثل کریپتوسپوریدیوز ، ژیاردیازیس و آمیبیازیس و عفونتهای قارچی مخصوصا کاندیدا ممکن است توسط حمام منتقل شوند .

حمام باید حداقل روزی یک بار توسط پرسنل خدمات شسته شوند ضمنا در هنگام شستشو کلیه شیر آلات ، دوش و اتصالات نیز بایستی شستشو شود . بیماران نیز باید تشویق شوند تا بعد از هر بار استحمام ، حمام را پاک و تمیز کنند .

برای پاک کردن به طور روزانه ، استفاده از یک ماده دترجنت کافی است . بعد از استحمام بیماران عفونی یا قیل از استحمام بیمارانی که زخم باز دارند ، باید حمام را گندزدایی نمود که برای این کار از ترکیبات کلردار که خاصیت خورندگی نداشته باشد ( مثل هالامید ) می توان استفاده نمود .

می توان از یک برس نایلونی ( که سریعا خشک شود ) برای پاک کردن حمام استفاده کرد . از زمین شوی پنبه ای جاذب ( تی ) یا برس های مویی و کرکی نباید استفاده کرد .

بعد از استحمام بیماران عفونی یا قبل از استحمام بیمارانی که زخم باز دارند ، باید حمام را گندزدایی کرد . برای این کار می توان از ترکیبات کلر استفاده نمود .

نکاتی در مورد استفاده از وسایل جهت نظافت

جهت نظافت حمام ها و سینک ها بایستی از برس های نایلونی استفاده شود .

استفاده از دستمالهای پنبه ای یا برسهای غیر پلاستیکی موجب آلودگی شدید آنها شده و ضد عفونی آنها را مشکل می کند . به همین دلیل نباید مورد استفاده قرار گیرد . در صورتی که پارچه های چند بار مصرف برای نظافت استفاده می شوند ، پارچه ها بایستی پس از هر بار استفاده ، شسته شده ( ترجیحا توسط ماشین های شستشو که دارای سیکل ضدعفونی باشند ، شستشو داده شده ) و سپس خشک گردند . استفاده از پارچه های مختلف برای محل آشپزخانه و یا غذاخوری ضروری می باشد و استفاده از پارچه ها با رنگهای مختلف این جداسازی را کاملا آسان نموده است .

 

دستورالعمل استفاده از تی شوی مکانیکی

دستورالعمل استفاده از تی ها

وسایل مربوط به نظافت از قبیل سطل ها ، نخ تی باید به صورت خشک و در محل مناسب نگهداری شود . تی ها باید همیشه آویزان باشند و در صورت امکان در هوای در هوای آزاد نگهداری شوند .

خشک نمودن وسایل تمیز کننده زمین لازم بوده زیرا به راحتی با باسیل های گرم منفی آلوده می شوند و آلودگی به صورت موقت به سطح زمین منتقل می شود .

بهتر است در هر بخش ، تی ها با سه نوع رنگ دسته مشخص می شوند :

نخ تی هر 15 روز یک بار باید تعویض شوند .

 

دستورالعمل شستشوی پرده ها

شستشوی پرده های هر بخش بر حسب نوع آن متفاوت است .شستشوی پرده های پارچه ای معمولا هر سه ماه یک بار با آب و دترجنت کافی است و شستشوی پرده های پرده های کرکره هر دو هفته یک بار با یک دستمال محتوی دترجنت ، گرد و غبار آن بر طرف شود و هر سه ماه یک بار به طور کامل با آب و دترجنت شسته شده و نصب شوند .

در صورت آلوده شدن پرده ها با ترشحات عفونی بیماران ، باید گندزدایی نیز انجام گیرد .

نظافت یخچال

یخچالها باید به صورت هفتگی تمیز شوند و باید دقت شود از گذاشتن پلاستیک سیاه داخل یخچال خودداری شود .

پارچه مورد استفاده جهت نظافت یخچال باید از وسایل نظافت سایر قسمتها مجزا باشد .

نظافت قاب عکس ها و تلویزیون

با دستمال مرطوب به صورت هفتگی گردگیری شود .

دستورالعمل شستشوی سطل های زباله

در پایان هر شیفت کاری که زباله ها تخلیه می شود ،بایستی سطل های زباله با آب داغ و دترجنت ( مواد پاک کننده ) شستشو شود و به صورت وارونه نگهداری شود تا خشک شود و سپس کیسه زباله جدید با رنگ مناسب کشیده شود .

 

دستورالعمل شستشو و نظافت انبار بخش

انبارها باید هر هفته با دستمال مرطوب گردگیری شود و از گذاشتن کارتن در انبار جدا خودداری شود .

 

نکات بهداشتی که پرسنل خدمات باید به آن توجه نمایند

لازم به ذکر است در صورت آسیب با وسیله تیز ، محل را سریعا شستشو داده تا خون خارج و سپس شسته شود و در صورت پاشیدن خون به نقاط مخاطی با آب تمیز شسته شود .

توجه : مسئولیت نظارت بر حسن انجام موارد فوق بر عهده سرپرستار ( مسئول شیفت ) می باشد .

 

سطوح خدماتی به دو دسته تقسیم می شوند

سطوحی که کمترین تماس دست با آنها وجود دارد ( مثل کف و سقف )

هنگام وجود آلودگی یا لکه ترشحات و نیز هنگامی که بیمار از مرکز مرخص می شود ، به انجام نظافت به طور منظم نیاز دارد . ( کف حداقل در هر شیفت کاری یک بار نظافت شود )

سطوحی که دست به طور مکرر با آنها در تماس است ( مانند دستگیره درب ها ، نرده های تخت ها ، کلیدهای برق ، دیوارهای اطراف دستشویی در اتاق بیمار و حاشیه پاراوان ها )

روش کار ، تناوب دفعات نظافت و محصولات مورد استفاده به وسیله سیاست هر مرکز بهداشتی درمانی تعیین می شود .

 

نکاتی در خصوص نظافت سطوح خدماتی

سطوح خدماتی نیاز به انجام نظافت و گردگیری به صورت منظم دارند .

شرایط محیطی خشک ، موقعیت مناسبی برای داوم و ماندگاری کوکسی های گرم مثبت در ذرات گرد و غبار موجود بر روی سطوح فراهم می کند ( گونه های استافیلوکوک کواگولاز منفی )

مناطق مرطوب ، محیط مناسبی برای رشد و دوام باسیل های گرم منفی به شمار می آیند .

قارچ ها نیز در گرد و غبار یافت می شوند و در رطوبت تکثیر پیدا می کنند و سبب فیبروز مواد می شوند .

اکثر سطوح خدماتی را با توجه به ماهیت سطوح و نوع و درجه آلودگی آن می توان به وسیله آب و دترجنت و یا با یک ماده ضد عفونی کم اثر تمیز کرد .

جداول زمان بندی و روش های انجام نظافت و ضد عفونی بر اساس بخش های مراکز درمانی ، باید تنظیم گردد .

عمل حذف واقعی آلودگی از طریق پاک کردن با دستمال یا برس یا برس زدن به همراه مواد شوینده و گندزدا انجام می شود .

تمیز کردن آلودگی قابل رویت بر روی دیوارها ، در و چهارچوب آن ، پرده ها و پنجره ها تاکید می گردد .

تحقیقات نشان می دهند که ضد عفونی کردن کف اتاق ها مزیتی نسبت به نظافت با آب و پاک کننده ها نداشته و تاثیر خاصی بر روی عفونت های بیمارستانی ندارد .

سطل های حاوی مواد ، اغلب در حین نظافت ، آلوده می شوند و استفاده از این محلول ها باعث می شود که انتقال میکروارگانیسم ها به محیط افزایش یابد . بنابراین محلول های نظافتی باید مرتبا تعویض شوند .

پارچه و سر ابزار زمین شوی ، به ویژه آنهایی که در محلول پاک کننده آلوده ، به صورت غوطه ور رها شده باشند از دیگر منابع آلوده کننده می باشند .  

پارچه و سر تی زمین شوی ، باید بعد از استفاده ، شسته شده و قبل از استفاده مجدد خشک شود .

باید پس از هربار مصرف ماده ضد عفونی کننده و پاک کننده در سطل دور ریخته شود و با محلول تمیز دیگر جایگزین شود .

جهت جلوگیری از آلودگی های باکتریال محلولهای پاک کننده و ضد عفونی کننده سطوح که نیاز به رقیق سازی دارند باید تازه و به صورت روزانه تهیه گردد و از نگهداری آنها برای روز بعد خودداری گردد .

وسایل نظافت از جمله تی ها ، سطل ها و پارچه ها جهت کاربرد در مناطق مختلف کد بندی شده باشند .

نکاتی در خصوص شرایط بهداشتی بخش ها

نکات بهداشتی در مورد جمع آوری و تفکیک البسه در بخشها

 

دستورالعمل شستشوی تخت و لاکر

تخت ها و لاکرهای بیماران را باید بعد از ترخیص هر بیمار با ماده دترجنت شسته و سپس خشک کنید . در مورد بیماران عفونی ، از یک ماده گندزدا استفاده و سپس با یک ماده دترجنت شسته و آب کشی و خشک کنید . در هنگام داشتن بیمار در تخت ، می توان با یک دستمال آغشته به مواد ضدعفونی کننده ، تخت و لاکر را ضد عفونی کنید .

 

 

تشک و بالش ها

باید داخل روکش ( رویه ) ضد آب قرار گیرند و اگر احتمال آلودگی آنها با مایعات بدن بیمار می رود در داخل یک رویه ضدآب دیگر نیز، قرار گیرند . برای رفع آلودگی روکش ها ، استفاده از محلول دترجنت و خشک کردن آنها معمولا کافی است .

گندزدایی با محلول فنول ، نفوذ پذیری روکش این لوازم را بیشتر می کند . لذا در صورت امکان ، از مصرف این گونه گندزداها بایستی جلوگیری شود .

نظافت ترالی پانسمان و دارو

قبل از انجام کار و پایان شیفت کاری بایستی روی ترالی با محلول مناسب گندزدایی شود .

دستورالعمل شستشو و ضد عفونی بدپن ( لگن )

برای جلوگیری از انتقال عفونت پس از استفاده یا جابجایی بدپن ( لگن ) حتما بایستی دستها شسته شوند ، حتی اگر ظرف مورد نظر، ظاهرا تمیز باشد . لگن ها بایستی در ماشین شستشوی لگن شستشو و ضد عفونی گردد . ضد عفونی توسط حرارت ، بایستی با رسیدن به درجه حرارت 90 درجه سانتیگراد و باقی ماندن در این درجه حرارت ، برای حداقل زمان ( یک دقیقه ) انجام پذیرد . این سیکل بایستی به صورت منظم پک شده و از رسیدن به این درجه حرارت ، اطمینان حاصل کرد . در صورت خرابی یا عدم وجود دستگاه شستشو در بخش ، به صورت جایگزین می توان از محلول هیپوکلریت سدیم 10/1 استفاده نمود .

 

دستورالعمل شستشو و ضد عفونی ظرف ادرار ( یورین باتل )

برای شستشو و ضد عفونی این ظروف استفاده از دستگاه شستشو و ضد عفونی کننده همراه با حرارت اکیدا توصیه می شود . ظروف ادراری که با حرارت ضد عفونی نشده باشند ، حتما بایستی به عنوان ظروف آلوده تلقی گردند و دست ها پس از تماس با آن ، حتما شسته شود . اگر چنانچه دستگاه شستشو موجود نبود ، لوله ها در پایان هر شیفت در محلول وایتکس 10/1 ضدعفونی می گردد و در قفسه مخصوص قرار داده می شود تا خشک شود و ضمنا هنگام تحویل لوله و لگن از انبار به بخش ، پشت آن تاریخ زده می شود و بعد از یک هفته از رده خارج می شود .

 

گل  و گیاهان موجود در بخش های درمانی

گل های تازه ، گل های خشک و گیاهان گلدانی به طور معمول در مراکز بهداشتی درمانی یافت می شوند . درتحقیقات گوناگون ، تعداد و انواع میکروارگانیسم های موجود در آب گلدان ها را ارزیابی کرده اند . اغلب در این گلدان ها ، باکتریهای گرم منفی و در بیشتر مواقع پسودوموناس آئروجینوزا وجود دارند . این باکتری شایع ترین ارگانیسمی است که از گل های داوودی و دیگر گیاهان گلدانی جدا می شود و گلدان ها مکان مناسبی برای گونه های مختلف قارچ ها ازجمله فوزاریوم و آسپرژیلوس می باشند .همچنین شواهد زیادی درباره نقش گیاهان موجود دربخش ها ، با افزایش خطر عفونت های بیمارستانی وجود دارد .

 

 

مداخلات موجود در بخش های درمانی عمومی

در هر صورت از آوردن گل به اتاق بیماران دچار اختلال ایمنی و بیماران بستری در ICU  ، باید خودداری شود .

 

 

 

 

کنترل حشرات :

انواع بندپایان و مهره داران شامل سوسک ها ، مگس ها و خرمگس ها ، مورچه ، پشه ، عنکبوت در مراکز بهداشتی درمانی مشاهده می شوند . حشرات می توانند ناقل مکانیکی برای انتقال میکروارگانسم ها و یا عضو فعال در سرایت بیماری ها محسوب شوند . بندپایان موجود در مراکز بهداشتی درمانی ، نقش مهمی در حمل میکروارگانیسم های پاتوژن ایفا می کنند .

حشرات بیشتر در مکان هایی که گرما ، رطوبت و غذا وجود دارد ساکن می شوند . زباله های بیمارستانی و زباله های معمولی ، محل مناسبی برای تجمع حشرات هستند . بعضی از مطالعات ، نقش مگس های خانگی را در انتقال بیماری شیگلا و فرم های دیگر بیماری های اسهالی در مراکز بهداشت پایین ، نشان داده اند .

از نظر بهداشتی ، کنترل و ریشه کنی بندپایان و مهره داران از تمامی محیط های داخلی در خصوص ریشه کنی حشرات بر موارد زیر تاکید دارد :

 

مدیریت پسماند

بخش جدایی ناپذیر بهداشت بیمارستان و مبارزه با عفونت است .

پسماندها را می توان به عنوان مخزن میکروارگانیسم ها در نظر گرفت که قادر به ایجاد آلودگی و عفونت هستند . در صورتی که مدیریت پسماندها کافی نباشد ، میکروارگانیسم ها می توانند از طریق تماس مستقیم از راه هوا ، یا دیگر ناقل ها به دیگران منتقل شوند.

پسماندهای عفونی در ایجاد خطر عفونتهای بیمارستانی از همین طریق سهم دارند و کارکنان و بیماران را در معرض خطر قرار می دهند . مدیریت پسماند باید به عنوان بخشی از راهکار جامع و سامان مند برای بهداشت بیمارستان و مبارزه با عفونت بیمارستانی به طور مطلق رعایت شود .

عامه مردم به سه طریق در معرض خطرات ناشی از زائدات بیمارستانی قرار می گیرند .

انواع پسماندهای بیمارستانی

سازمان بهداشت جهانی زائدات بیمارستانی را به دو دسته کلی زائدات خانگی و زائدات خطرناک تقسیم می کنند و زائدات خطرناک به 9 دسته شامل 1 - عفونی 2 -  آسیب شناختی 3 -  تیز و برنده 4 - داروئی 5 ژنوتوکسیک 6 شیمیایی 7 محتوی فلزات سنگین 8 ظروف تحت فشار 9 پرتوساز و یونساز تقسیم می کند .

زائدات بیمارستانی به 4 دسته اصلی تقسیم می شوند .

1 -  پسماند عادی

2 - پسماند عفونی

3 -  پسماند تیز و برنده

4 - پسماند شیمیایی

 

زائدات غیر عفونی

شامل زباله های شبه خانگی ، آشپزخانه آبدارخانه ، اداری ، مالی و باغبانی و از این قبیل می باشد .

 

 

زائدات عفونی

عوامل میکروبی این زائدات می تواند از راه پوشش های مخاطی ، مخاطهای استنشاقی ، از راه خوراکی و هم چنین از راه خراشیدگی های روی پوست و فرو رفتن سوزن در پوست ، بیماری های مرگبار را موجب گردند .

زائدات تیز و برنده

اجسامی که باعث برش و سوراخ بر روی پوست و زخم ها شوند و شامل سوزن های بخیه ، سوزن های زیر جلدی ، تیغ های جراحی و قیچی ها می باشند .

زائدات دارویی

این زائدات شامل تولیدات داروئی آلوده ، تاریخ مصرف گذشته ، غیر لازم ، دور ریز شده و واکسن ها و اجزای یکبار مصرف شده به عنوان محافظ ، شامل بطری یا جعبه ها ، دستکش ها ، ماسک ها و شیشه های کوچک جراحی و ویال دارو می باشد .

زائدات شیمیایی

این زائدات شامل جامدات دور ریز ، مواد شیمیایی مایع و گازی ناشی از کارهای آزمایشگاهی تشخیصی و همچنین ناشی از تمیز کردن بخش ها و مواد ضد عفونی کننده می باشد که شامل :

1 -  فرمالدئید و سایر مواد  گندزداها

2 - مواد شیمیایی مربوط به عکاسی

3 -  حلالها

4 -  مواد شیمیایی آلی مثل حشره کش ها و جونده کش ها

5 - مواد شیمیایی معدنی مثل اسیدها و قلیاها

 

کمیت زائدات بیمارستانی در کشورهای در حال توسعه :

مقدار پسماندهای شبه خانگی : 80%

پسماندهای عفونی و آسیب شناختی میزان 15%

پسماند داروئی وشیمیایی 3%

پسماندهای اجسام نوک تیز و برنده به میزان  1%

پسماندهای ویژه کمتر از 1%

 

توصیه های بین المللی برای مدیریت پسماندها

پس به حداقل رساندن زائدات یک مرحله مهم ، مطمئن ، معتبر و موثر در مدیریت زائدات است .

جمع آوری زائدات

تعریف زباله بیمارستانی : به کلیه مواد زائد جامد ونیمه جامد تولیدی از تمام بخشها و واحدهای درمانی و غیر درمانی یک بیمارستان ، زباله بیمارستانی اطلاق می شود .

مواد زائد جامد معمولی که جز زباله های شبه خانگی دسته بندی می شوند می بایست در کیسه های مقاوم مشکی در سطل های مخصوص که در اتاق بیماران و سالن قرار گرفته شده جمع آوری شوند .

زباله های نوک تیز و برنده در سفتی باکس مخصوص جمع آوری شده و از اوت کردن پیستون در سفتی باکس خودداری گردد . پس از پر شدن 4/3 سفتی باکس ، درب آن با مشخصات تاریخ پلمپ و نام بخش ، پلمپ گردد و به امحا فرستاده شود .

زباله های عفونی در کیسه زباله مقاوم زرد رنگ در سطلی که در ترالی پرستار و یا ترالی دارو است دفع گردد و نهایتا در چندین بین مرکزی که در سالن و دور از اتاق بیماران است دفع نهایی گردد . دفع نهایی در پایان شیفت با برچسب مشخص باشد که روی برچسب تاریخ ، شیفت و نام بخش ذکر شود .

پسماندهای شیمیایی و داروئی در سطل های مخصوص در تریتمنت دفع شوند .

پسماندهای مواد رادیواکتیو تحت شرایط خاص خود زیر نظر مسئول بهداشت فیزیک پرتوها ( فیزیک بهداشت ) بخش مربوطه جمع آوری ، نگهداری و طبق ضوابط دفع گردد .

اعضاء و اندام های قطع شده یا قسمت های جدا شده بدن  یا جنین سقط شده بایستی مجزا جمع آوری شده و به گورستان محل ، انتقال داده شود .

مثال هایی از عفونت حاصله به دلیل مواجهه با پسماندهای عفونی ، میکروارگانیسم ها و راههای انتقال آنها

 

 

 

نوع عفونت

میکروارگانیسم های علت بیماری

راه انتقال

عفونت های معدی و روده ای

آنتروباکتریا مانند سالمونلا شیگلا ، ویبریوی وبا ، کرمها

مدفوع یا استفراغ

عفونت های تنفسی

میکروب سل ، ویروس سرخک ، استرپتوکوکوس پنومونیه

استنشاق ترشحات تنفسی ، بزاق

عفونت چشم

ویروس تبخال

ترشحات چشم

عفونت های تناسلی

میکروب سوزاک ، ویروس تبخال

ترشحات تناسلی

عفونت های پوست

گونه های استرپتوکوکوس

چرک

سیاه زخم

باسیل آنتراسسیس ( سیاه زخم )

ترشحات پوست

مننژیت

نیستریا مننژیتیدیس

مایع مغزی نخاعی

ایدز

ویروس نقص ایمنی انسانی

خون و ترشحات جنسی

تب های خونریزی دهنده

ویروسهای لاسا ، ابولا ، ماربورگ

همه فرآورده ها و ترشحات خونی

سپتی سمی

گونه های استافیلوکوکوس

خون

کاندیدامی

کاندیدا آلبیکانس

خون

هپاتیت ویروسی آ

ویروس هپاتیت آ

مدفوع

علاوه بر عوامل محیطی اشاره شده ، توجه به شرایط فیزیکی و ساختمانی بخشها و اتاقهای عمل ، نحوه جمع آوری و دفع فاضلاب ، کنترل حشرات و جوندگان ،نحوه گندزدایی و شستشوی محیط وعملکرد پرسنل خدماتی نیز می تواند به طورموثری درکنترل عفونت های بیمارستانی دخیل باشد .

آشنایی با وظایف مربوط به پرسنل خدماتی

اصول نظافت و گندزدایی و استریلیزاسیون در بیمارستان

تذکر مهم : قبل از گندزدایی ، پاک کردن اجرام و کثافات از روی سطوح و وسایل ، ضروری است .

توجه  : از گذاشتن مجدد درپوش نیدل پس از استفاده ، جدا خودداری گردد . زیرا طبق آمار موجود ، بیشترین موارد نیدل استیک در هنگام گذاشتن مجدد درپوش نیدل دیده می شود .

در صورت عدم وجود سیستم سرد کننده ، زمان نگهداری موقت زباله ها ( فاصله زمانی بین تولید و تصفیه یا امحا ) نباید از موارد زیر تجاوز کند :

در هنگام جمع آوری و حمل و نقل زباله ها رعایت نکات زیر الزامی است :

روش شستشوی بین زباله

ترالی های زباله بایستی بعد از هر بار تخلیه ، به وسیله برس مخصوص ، دترجنت و آب ژاول 1% شستشو و ضد عفونی شوند به طوریکه تمام سطوح داخلی و خارجی آن کاملا تمیز شود . شخص مسئول شستشوی بین ها در حین انجام کار باید نکات زیر را رعایت کند :

کلر و ترکیبات کلردار

از ترکیبات ضد عفونی کننده کلردار که بیش از همه استفاده می شود ، هیپوکلریت ها هستند . هیپوکلریت ها به دو صورت مایع ( مانند هیپوکلریت سدیم ) و جامد ( مانند هیپوکلریت کلسیم یا پرکلرین ، دی کلروایزوسیانورات سدیم یا قرص کلر و کلرامین یا توسیل کلرامید سدیم)وجود دارند . طیف فعالیت هیپوکلریت ها گسترده است ، همچنین این ترکیبات ارزان قیمت هستند و به سرعت اثر می کنند .

فعالیت ضد میکروبی به کلر در دسترس بستگی دارد به طوری که 4 برابر، افزایش غلظت کلر ، 50%  و 2 برابر افزایش ، 30% از زمان میکروب کشی را می کاهد .

محدودیت استفاده از هیپوکلریت ها در بیمارستان ، به دلایل زیر است :

عمده فعالیت کلر ، مربوط به HOCL  تجزیه نشده است . تجزیه HOCL  به یون هیپوکلریت (  ) که فعالیت ضد میکروبی کم تری دارد به PH  وابسته است و هر چه PH  افزایش یابد ( محیط قلیایی تر شود ) یون هیپوکلریت بیشتری تولید می شود و فعالیت ضد میکروبی کاهش می یابد . هیپوکلریت سدیم ( NAOCL  ) یا آب ژاول ازجمله محلول های کلردار و ازضد عفونی کننده هایی است که به سرعت ، کلرآزاد می کنند .

این محلول ، با نام های تجاری مختلف همچون وایتکس و غیره ، در بازار ایران عرضه می شود و دارای خاصیت ضدعفونی کنندگی و سفیدکنندگی است . مقدار کلر موجود در محلول مادر بر حسب سازندگان مختلف ، تفاوت دارد . سفید کننده های معمولی که در خانه استفاده می شود ، معمولا دارای 25/5% کلر در دسترس است .

هیپوکلریت کلسیم که در محلول ، اسید هیپوکلریت ایجاد می کند ، به صورت پودر پرکلرین و معمولا با غلظت 70% کلر در دسترس وجود دارد . محلول 1% با حل کردن 15 گرم پودر در یک لیتر آب به دست می آید . قرص کلر یا NaDCC  ، معمولا 60% کلر در دسترس دارد . بنابراین با حل کردن 17 گرم قرص در 1 لیتر آب می توان محلول 1% به دست آورد . قرص های کلر به صورت قرص های دارای 5/1 گرم کلر در دسترس ، در هر قرص نیز موجودند که با حل کردن یک قرص در آب ، محلول 1/0% به دست می آید .

کلرآمین که از هیپوکلریت سدیم و کلسیم پایدارتر است و کمتر توسط مواد آلی ، غیر فعال می شود . به شکل پودر و در بازار ایران با نام تجاری هالامید شناخته شده است . کلرآمین دارای 25% کلر در دسترس است و از آن جا کلر را به آهستگی آزاد می کند ، غلظت های بیشتری برای ضد عفونی کننده 20 گرم هالامید را در یک لیتر آب حل می کنند .

توان ضد عفونی کنندگی تمام ترکیبات آزاد کننده کلر به صورت ( کلر در دسترس ) و بر حسب غلظت کلر بیان می شود :

1%   =10 گرم/لیتر = 10000ppm

0001/0% = 1میلی گرم/لیتر = 1ppm

محاسبه مقدار کلر آزاد ، پس از رقیق کردن فرآورده های بالا آسان است ، به طوری که محلول های 100/1 سفید کننده خانگی ( یک قسمت سفید کننده در 99 قسمت آب ) دارای ppm 500 و غلظت 10/1 سفیدکننده دارای ppm5000 کلر آزاد است .

غلظت ppm1000 کلر آزاد ، برای نابود کردن باسیل سل مورد نیاز است و HBV و HIV با ppm500 کلر از بین می روند . بررسی ها نشان داده است که 1- HIV در مدت 30 ثانیه تا 1 دقیقه پس از تماس با سفید کننده خانگی به غلظت 10/1 و HIV پس از ده دقیقه تماس از بین می رود .

محلول هیپوکلریت سدیم ( مایع سفید کننده )

غلظت ppm100 کلر آزاد حدود 9/99% از اسپورهای باسیل سوبتیلیس را در عرض 5 دقیقه و عوامل قارچی را در مدت کمتر از 1 ساعت نابود می کند . محلول های کلردار را باید در ظروف پلاستیکی ، غیر شفاف و کاملا در بسته نگهداری و در پیش از استفاده رقیق کرد .

اطلاعات عمومی

اسامی رایج : آب ژاول وایتکس

نام شیمیایی : هیپوکلریت سدیم Nacl

موارد استفاده : سفید کننده نظافت گندزدایی از بین بردن لکه

2 خواص فیزیکی شیمیایی

شکل ظاهری

محلول بی رنگ مایل به زرد با بوی قوی

نقطه جوش

40 درجه سلسیوس

میزان حلالیت در آب

کاملا محلول است

پایداری ترکیبات ناسازگار

در صورت نگهداری صحیح تا حدی پایدار خواهد بود . اسیدها آمین ها فلزات آمونیوم و ...

3 مخاطرات

اثر بر سلامتی

باعث سوختگی پوست و چشم می شود . بلعیدن و تنفس پوستی آن می تواند آسیب جدی وارد کند . باعث تحریک پوستی می شود . شدت آسیب وارده ، بستگی به میزان غلظت محلول دارد .

اثر بر محیط

به شدت خورنده است و بیشتر اشیا را تخریب می کند .

 

 

4 احتیاط های ایمنی

تماس با چشم

به سرعت و با استفاده از چشم شوی ، چشمها را بشویید و بلافاصله به پزشک مراجعه کنید .

تماس با پوست

بلافاصله همه لباسهای آلوده به این ماده را از تن خارج کنید و پوست را با آب شستشو دهید . در صورت مشاهده هر گونه تحریک پوستی ، به پزشک مراجعه کنید .

بلعیدن و خوردن

دهان را با مقادیر زیادی آب بشویید .بعد مقادیر زیادی بنوشید . فرد مسموم را وادار به استفراغ نکنید و به سرعت به پزشک مراجعه نمایید .

تنفس

تنفس بخارات این محلول سمی است و باعث مسمومیت می شود .

حریق

قابل اشتعال نیست

انفجار

خطر انفجار ندارد

 

 

 

 

 

5 احتیاط در زمان وقوع حادثه

حفاظت فردی

با اسیدها مخلوط نکنید . چون به شدت واکنش داده و گاز سمی کلر آزاد می کند .

حفاظت محیط و نظافت

در صورت ریختن در محیط ، محل را به سرعت با مقادیر زیاد آب شسته و از طریق فاضلاب به طریق بهداشتی دفع نمایید . ( به علت خورندگی و آزاد سازی گاز کلر ، این ماده برای محیط زیست می تواند به شدت مضر و سمی باشد ) .

6 حمل و نقل و انبارداری

جابجایی دستی

دقت شود هیچ گونه نشتی نداشته باشد و درب ظرف کاملا بسته باشد . نشت آن باعث خوردگی سریع و شدید اشیاء مختلف می شود .

انبارداری

دور از نور و محل تاریک در ظرف تیره رنگ نگهداری شود .

7 حفاظت فردی

حفاظت مهندسی

در هنگام کار با این ماده ، حتما از سیستم تهویه مناسب و قوی استفاده کنید .

حفاظت دست ها وچشم ها

با استفاده از دستکش معمولی و عینک یا حفاظ مناسب صورت

8 اطلاعات سم شناسی

تماس با پوست

می تواند از طریق پوست جذب و باعث تحریک پوست می شود .

بلعیدن

در صورت نوشیدن ، می تواند باعث ایجادخطر جدی شود .

تنفس

تنفس بخارات آن ، به علت داشتن گاز کلر، سمی بوده و حتی می تواند منجر به تخریب بافت ریه و مرگ شود .

مشخصات و خواص : دارای خاصیت ضدعفونی کننده با اثر سریع بر روی فعالیت میکروارگانیسم ها می باشد . گاز کلر موجود در این محلول توانایی کشتن اغلب باکتریها ، مخمرها ، ویروسها و پروتوزوئرها را دارد .

عوارض : تنفس بخار هیپوکلریت و گاز آزاد شده آن باعث سرفه و تحریک شدید دستگاه تنفس می شود و این خاصیت خصوصا در هنگام استفاده همزمان اسیدها و مواد اکسید کننده تشدید خواهد شد . همچنین دارای اثر تحریک کننده بر روی پوست نیز می باشد که در صورت تماس بایستی موضع با آب فراوان شسته شود .

موارد مصرف : محلول به صورت رقیق شده 1/0% تا حداکثر 1% جهت ضدعفونی و شستشوی زمین ، کف ، دیوارهای تمامی قسمتهای متشکل از سنگ ، دستشویی ، توالت ، حمام و ... در کلیه بخشها بکار برده می شود . همچنین در مواردی که خون و مایعات آلوده بر روی سطوح پاشیده شوند ، بایستی شستشو انجام شود .

ساولن

نکات قابل توجه : محلول بایستی به صورت تازه و روزانه تهیه و مصرف شده و از مصرف محلول رقیق شده پس از گذشت 24 ساعت پرهیز شود . زیرا ماده ، اثربخشی خود را از دست می دهد . همچنین از مصرف ماده با غلظت بیش از 1% خودداری شود . زیرا باعث تحریک دستگاه تنفسی شده و برای بیماران و پرسنل بصورت جدی آزار دهنده می باشد . بدلیل اثر خورندگی از مصرف هیپوکلریت سدیم برای اشیاء فلزی و استیل ، خودداری شود .

 

این محلول بر باکتریهای گرم مثبت اثر خوب و بر باکتری های گرم منفی اثر متوسط و بر باکتری های اسپوردار بی اثر است .

در ضد عفونی سریع ابزارها و وسایل پزشکی و جراحی و همچنین شستشوی دست جراح و تمیز کردن زخم ها کاربرد دارد . همچنین محلول یک درصد آن برای ضد عفونی زخم ها و شستن پوست دست و بدن بسیار مناسب است . این ماده، باکتری کش قوی است ولی بر ویروس ها اثری ندارد . از تماس ساولن با چشم و گوش باید جلوگیری کرد

ورود آن در گوش باعث کر شدن می شود . ساولن باید به دور از نور و در ظرف های کدر نگهداری شود . درب ظروف محتوی ساولن نباید چوب پنبه ای و پلاستیکی باشد . زیرا این مواد ، ساولن را خراب می کنند . ساولن توسط صابون شسته و بی اثر می شود .

موارد مصرف

محلول بتادین

 

1 اطلاعات عمومی

اسامی رایج : پووایدین آیوداین10%

نام شیمیایی : 1 اتیل 2 پیرولیدینون  PVP- هموپلیمر ترکیب شده با ، ید

موارد استفاده : به عنوان ضد عفونی کننده و آنتی سپتیک

 1 خواص فیزیکی - شیمیایی

شکل ظاهری

مایع قهوه ای مایل به قرمز

قابلیت اشتعال

قابل اشتعال نیست

میزان حلالیت در آب

محلول در آب و الکل

پایداری

پایدار است

ترکیبات ناسازگار

ترکیبات اکسید کننده

 

3 مخاطرات

اثر بر سلامتی انسان

در صورت تنفس بلعیدن تماس پوستی و چشمی ، خطرناک و محرک است . همچنین قادر به جذب ، از سیستم تنفس و پوست و گوارش شده و بر عملکرد کلیه و غدد و تیروئید اثر بگذارد .

اثر بر محیط کار

تعیین نشده

اثر بر محیط زیست

اطلاعات کافی در این زمینه وجود ندارد

4 احتیاط های ایمنی و بهداشتی

تماس با چشم

در صورت امکان ، ابتدا لنزهای تماسی را از چشم خارج کرده ، سپس به مدت حداقل 15 دقیقه چشم ها را کاملا با آب بشویید .

تماس با پوست

لباس های آغشته به مایع را از تن خارج کرده و پوست را با مقادیر زیاد آب و صابون بشویید .

بلعیدن و خوردن

فرد مسموم را وادار به استفراغ نکند و در صورتی که هوشیار است چندین لیوان آب یا شیر به او بنوشانید و در صورتی که بی هوش است چیزی به او نخورانید و او را به پزشک برسانید .

تنفس

فرد مسموم را به هوای تازه برسانید . اگر تنفس با مشکل انجام می شود ، تنفس مصنوعی داده و اگر تنفس انجام نمی شود ، به او اکسیژن وصل نمایید .

حریق

قابل اشتعال نیست . در صورت وقوع آتش سوزی در محل نگهداری ظروف محتوی بتادین ، در صورت امکان ظروف را از محیط خارج نمایید . در غیر این صورت ، تنفس بخارات آن ممکن است برای سلامتی افراد ، مضر باشد و نیاز به استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مناسب است .

انفجار

قابل انفجار نیست

 

5 احتیاط در زمان وقوع حادثه

حفاظت فردی

در زمان نشت و ریزش و یا وقوع آتش سوزی ، با استفاده از لوازم حفاظت فردی مناسب و تجهیزات ایمنی در برابر حریق ، اقدام به پاکسازی محل یا اطفاء حریق نمایید .

حفاظت محیط

از ورود مقدار زیاد ، به مجاری فاضلاب و آبراه ها جلوگیری کنید . برای پیشگیری از آلودگی های وسیع در مسیر جریان ، از مانع و سد استفاده نمایید .

نظافت

در هنگام پاکسازی محل ، ابتدا تجهیزات حفاظت فردی مناسب ( لباس دستکش عینک ... ) استفاده کرده و در هنگام آلودگی زیاد ،از ایجاد آئروسل پرهیز نمایید . مواد جمع آوری شده را داخل ظروف مناسبی برای دفن بهداشتی قرار دهید . پس از پایان کار ، محل را بطور کامل با آب و ماده پاک کننده بشویید . برای دفن بهداشتی ضایعات از قوانین کشوری تبعیت نمایید .

 

6 جابجایی دستی و انباری :

جابجایی دستی

در هنگام حمل از فعالیت هایی که منجر به تولید آئروسل می شود پرهیز نموده و دقت کنید که مایع با لباس چشم و پوست شما تماس نداشته باشد . در محل ، از وجود تهویه مناسب مطمئن باشید . بعد از هر بار استفاده ، درب ظروف را محکم ببندید .

انبار داری

ظروف محتوی مایع را در هوای معمولی اتاق و دور از مواد اکسید کننده نگهداری کنید . ظروف نگهداری ، باید نسبت به هوا غیر قابل نفوذ بوده و درب آنها کاملا بسته شده باشد .

 

 

7 حفاظت فردی

محدودیت تماس

بر مبنای ذرات ید هوا ، تعیین شده است .

حفاظت مهندسی

در محل کار با این ماده باید حتما تهویه ( طبیعی یا مصنوعی ) برقرار باشد .

حفاظت دست ها

در هنگام کار ، دست ها را با دستکش مناسب حفاظت کنید .

حفاظت چشم ها

در هنگام کار از عینک ایمنی همراه با حفاظ کناری استفاده کنید . در مواقعی که احتمال پاشیدن مایع وجود دارد ، از شیلد محافظ صورت هم استفاده کنید .

8 اطلاعات سم شناسی

در زمینه مسمومیت مزمن انسان ، هیچ گونه اطلاعاتی وجود ندارد .

دستورالعمل استفاده از پویدون آیداین 10%

موارد مصرف : محلول بتادین حاوی 10% ید فعال می باشد . این محلول برای ضدعفونی کردن سوختگی های درجه 2 و 3 ، بریدگی ، خراشیدگی ، زخمهای سطحی ، زخم بستر و همچنین ضد عفونی نمودن پوست و موضع عمل قبل و بعد از عمل جراحی ، هنگام تزریق برای پیشگیری از عفونت در پانسمان ها و بخیه ها و در درمان برفک و عفونتهای باکتریایی و قارچی پوست بکار می رود .

روش استفاده : مقدار لازم از محلول بتادین را در یک ظرف کوچک دهانه گشاد ریخته و از رقیق کردن آن خودداری شود ( مگر در موارد خاص ) سپس گاز یا پنبه لازم را در محلول گذاشته تا کاملا خیس شود . گاز یا پنبه را برداشته و فقط یکبار از بالا به پایین روی موضع ( زخمهای باز ، محل بخیه و ... ) کشیده شده و سپس پنبه را دور انداخته و برای ضد عفونی مجدد از پنبه یا گاز دیگری استفاده شود . رفت و برگشت پنبه آغشته به بتادین باعث جابجایی و تکثیر میکروارگانیسم ها شده و خطر انتقال عفونت را بطور جدی افزایش می دهد . همچنین از کشیدن یک پنبه آغشته روی دو موضع مختلف ، به علت افزایش خطر عفونت جدا اجتناب شود . در مورد زخمهای باز ، ضدعفونی از داخل به خارج انجام شده و از بردن پنبه آلوده به وسط زخم خودداری گردد . برای شستشو و ضد عفونی محل عمل باید محل را از داخل به سمت خارج بصورت دایره ای و در چندین مرحله انجام داد .

موارد احتیاط : از انباشته شدن دارو در چین خوردگی ها و زیر بدن بیمار بستری اجتناب گردد . در بیماران مبتلا به اختلال اعمال غده تیروئید و بیماران تحت درمان طولانی مدت با لیتیوم ، نباید مصرف گردد . در صورت وجود سابقه حساسیت به ید ، از مصرف خودداری گردد . در نوزادان با وزن کمتر از 1500گرم مصرف نشود . در دوران حاملگی و شیردهی و در صورت وجود زخمهای عمیق و سوختگی های شدید ، با مشورت پزشک معالج مصرف شود . در مورد زخمهای عمیق و بافتهای تازه ، بتادین باعث از بین رفتن فیبروبلاست ها شده و از ترمیم بافت جلوگیری می کند . از گرم کردن محلول قبل از استفاد پرهیز شود . در صورت بروز حساسیت پوستی و تحریک پوست ، از مصرف خودداری کرده و با پزشک معالج مشورت شود .

اتیل الکل

طریقه نگهداری : پس از مصرف ، درپوش ظرف باید گذاشته شود . زیرا باز ماندن درب ظرف سبب رشد میکروارگانیسم ها در قسمت باز شده و به سادگی سبب عفونت می شود . بعد از باز شدن درب بتادین ، تاریخ روی آن درج شود . در دمای زیر 30 درجه نگهداری شده و از یخ زدن آن جلوگیری شود .

 

اطلاعات عمومی

اسامی رایج : الکل اتیل هیدرات اتیل هیدروکسید الکل

نام شیمیایی : اتیل الکل 70%

موارد استفاده : گندزدایی حلال و رقیق کننده

 

2 خواص فیزیکی شیمیایی :

شکل ظاهری

مایع بی رنگ و شفاف با بوی مشخص و شناخته شده که نه تنها آزار دهنده نیست بلکه برای بعضی افراد خوشایند است .

نقطه جوش

78 درجه سلسیوس

نقطه اشتعال

6/16 درجه سلسیوس

نقطه اشتعال خودبخودی

363

نقطه انجماد

11401 درجه سلسیوس

قابلیت اشتعال

شدیدا قابل اشتعال است

میزان حلالیت در آب

کاملا محلول است

پایداری

به شرط نگهداری در شرایط معمولی و عدم مجاورت با حرارت و شعله و مواد اکسید کننده پایدار

ترکیبات ناسازگار

اکسید کننده های قوی و فلزات قلیایی

3 مخاطرات

اثر بر سلامتی انسان

ایجاد حالت تخدیر و خواب آلودگی در سیستم اعصاب مرکزی می باشد . به شدت برای چشم محرک بوده و موجب تحریک دستگاه تنفس می شود . برای پوست نسبتا محرک است و باعث بروز تغییرات و ناهنجاری در جنین انسان می گردد . در تماس های مزمن به سیستم اعصاب مرکزی قلب کبد و کلیه ها آسیب جدی وارد می کند .

اثر بر محیط  کار

شدیدا قابل اشتعال است

اثر بر محیط زیست

آب : در آب تبخیر یا توسط میکروارگانیسم ها تجزیه می شود . اما در محیط آبی رسوب نکرده و در بدن ماهی تجمع نمی کند . برای برخی از گونه های ماهی و آبزیهای سمی و کشنده است .

خاک : روی زمین تبخیر یا توسط میکروارگانیسم ها تجزیه می شود . ممکن است به آبهای زیر زمین راه پیدا کند . در خصوص اثرات آن به آبهای زیر زمین ، مطالعات کافی انجام نشده .

هوا : روی زمین تبخیر یا توسط میکروارگانیسم ها تجزیه می شود . ممکن است به آبهای زیر زمین راه پیدا کند . در خصوص اثرات آن به آبهای زیر زمین ، مطالعات کافی انجام نشده .

4 احتیاط های ایمنی بهداشتی

تماس با چشم

پلکها را کاملا از هم باز نگه داشته و چشم ها را با مقادیر زیادی آب به مدت حداقل 15 دقیقه بشویید .

تماس با پوست

فورا لباس های آلوده را از تن خارج کرده به سرعت ، پوست را با مقادیر زیادی آب و صابون به مدت حداقل 15 دقیقه بشویید . قبل از استفاده مجدد از لباسها آنها را آبکشی نمایید .

بلعیدن و خوردن

فرد مسموم را وادار به استفراغ کنید . اگر هوشیار است به او دو فنجان آب یا شیر بنوشانید . اگر فردی بی هوش است به او چیزی نخورانید و او را به پزشک برسانید .

تنفس

فرد مسموم را به هوای آزاد منتقل کرده . در صورت قطع تنفس به او تنفس مصنوعی دهید . دهان به دهان باعث مسمومیت فرد کمک دهنده می شود . در صورتی که تنفس با مشکل انجام می شود به او اکسیژن وصل کرده و اگر بهتر نشد او را به اورژانس برسانید .

حریق

ظروف نگهداری آن باید در برابر حرارت ، دارای مقاومت کافی باشد . در مواقع آتش نشانی باید از حفاظت کامل فردی و رسپیراتور تنفسی استاندارد استفاده نمود . بخارات آن حتی در دمای کمتر از نقطه اشتعال هم با هوا، مخلوط قابل اشتعال تولید می کند .  بخارات آن از سمت ظروف نگهداری به سمت منبع حرارت حرکت کرده و موجب آتش سوزی می شود .در هنگام وقوع حریق بر روی ظروف محتوی آن آب سرد پاشیده شود . برای اطفاء حریق های کوچک از مواد شیمیایی خشک گاز CO2 . اما آتش سوزی های بزرگ و وسیع از جریان آب به صورت مستقیم استفاده نکنید .

انفجار

ظروف محتوی آن در هنگام آتش سوزی ممکن است منفجر شوند .

5 احتیاط در زمان وقوع حادثه

حفاظت فردی

مطابق بند 7 عمل کنید .

حفاظت محیط زیست

در هنگام نشت و ریزش ، از مواد جاذب نظیر شن و ماسه برای جمع آن استفاده کنید .بعد از جذب مواد را با ابزار ضد جرقه جمع کرده و به منظور دفع بهداشتی در ظروف مخصوص مواد شیمیایی بریزید . در محل نگهداری آن باید تهویه مناسب موجود باشد .

6 حمل و نقل و انبارداری

جابجایی دستی

حمل باید در محیط با تهویه مناسب صورت گیرد . در هنگام جابجایی ظروف محتوی مایع را در جای خود محکم مهار کرده به طوریکه امکان سقوط و ریزش نداشته باشند . از تماس آن با چشم ، پوست و لباس جلوگیری کرده و باقی مانده آن را چه به صورت مایع و چه به صورت بخار از ظرف خارج کنید و از تماس با شعله ، جرقه و حرارت ممانعت کنید . درب ظروف کاملا محکم بسته باشد .

انبارداری

دور از شعله ، حرارت و جرقه نگهداری کنید .در محیط خنک و خشک و دارای تهویه مناسب انبار نمایید . دور از ترکیبات ناسازگار شامل اکسید کننده ، پراکسی ها نگهداری شود . درب ظرف محتوی مایع باید همیشه کاملا بسته باشد .

7 حفاظت فردی

محدودیت تماس

طبق مقدار مجاز توصیه شده (AOE-TWA ) توسط وزارت بهداشت حداکثر غلظت بخارات این ماده در هوای محیط کار برابر ppm1000 طی 8 ساعت کاری می باشد .

حفاظت مهندسی

در محل استفاده یا نگهداری این ماده باید سیستم تهویه موضعی و عمومی باشد . همچنین سیستم چشم شوی و دوش ایمنی موجود باشد .

حفاظت دست ها

استفاده از دستکش مناسب و مقاوم در برابر الکل

حفاظت پوست

از لباس کار مناسب و مقاوم در برابر پاشش مایعات استفاده کنید .

حفاظت تنفسی

در صورتی که غلظت بخارات آن در محیط به حدی است که تنفس ممکن نیست باید از رسپیراتورهای استاندارد برای تامین اکسیژن مورد نیاز استفاده نمود .

حفاظت چشم

استفاده از عینک ایمنی معمولی یا دارای قاب محافظ دور از چشم

8 اطلاعات سم شناسی

تماس با چشم

شدیدا محرک است . باعث حساسیت همراه با درد نسبت به نور می شود . باعث آسیب به قرنیه می شود .

تماس با پوست

در حد متوسط باعث تحریک پوست شده و در انتهای اندام ها ایجاد سیانوز می کند .

بلعیدن

باعث تحریک معده ، حالت تهوع ، اسهال و استفراغ شده و قادر است مسمومیت سیستمیک ایجاد کند . افزایش قند خون ، خواب آلودگی و تخدیر سیستم اعصاب مرکزی و سردرد ، سرگیجه ، خواب آلودگی ، بیهوشی ، کما و مرگ در اثر اختلال عملکرد تنفسی می باشد .

تنفس

استنشاق غلظت های زیاد است .علاوه بر تحریک دستگاه تنفس ، بر عملکرد سیستم اعصاب مرکزی تاثیر گذاشته و منجر به حالت های تهوع ، سردرد ، سرگیجه و احساس خستگی می کند .

مسمومیت مزمن

در تماس های طولانی مدت ، قادر به ایجاد آسیب های جدی و برگشت ناپذیر به بافت کبد ، کلیه ها ، قلب ، سیستم اعصاب مرکزی بوده و موجب ناهنجار زائی در انسان می شود .

 

دستورالعمل استفاده از الکل اتیلیک 70%

اگر چه الکل ها دارای طیف وسیعی از فعالیت های ضد عفونی می باشند ولی فاقد خاصیت کشندگی اسپور هستند . به همین دلیل موارد استفاده آن محدودتر از سایر مایعات ضدعفونی می باشد . بهترین غلظت مورد استفاده جهت عمل ضد عفونی 70% بوده و غلظتهای بیشتر از 90% و کمتر از 50% به طور قابل توجهی فاقد اثر ضدعفونی کننده می باشد. به دلیل تبخیر آسان این مایع ، استفاده از آن در ضدعفونی تجهیزات مورد نظر قرار گرفته است . الکل با تخریب ساختارهای پروتئینی میکروارگانیسم ها ، باعث غیر فعال شدن آنها می شود .

موارد استفاده : برای ضدعفونی پوست هنگم تزریق ، وسایل و تجهیزات از قبیل مانیتور ، دستگاه ECG ، دستگاه الکترو شوک و سایر وسایلی که نیاز به ضدعفونی داشته اما حتی الامکان نباید خیس شوند ، بایستی از پارچه یا پنبه آغشته به الکل 70% استفاده شود .

نحوه صحیح نگهداری پنبه الکل : پنبه استریل به اندازه مصرف هر شیفت داخل گالیپات درب دار ، به صورت خشک نگهداری شود و برای هر بار مصرف داخل رسیور مخصوص ، با الکل مخلوط گردد .

 

اسید کلریدریک

 

 

 

اطلاعات عمومی :

اسامی رایج : تیرک جوهر نمک

نام شیمیایی : اسید کلریدریک هیدروژن کلراید

 

2 خواص فیزیکی شیمیایی

شکل ظاهری

مایع دارای بوی تند

نقطه اشتعال

این ماده نمی سوزد

میزان حلالیت در آب

قابل حل است

ترکیبات ناسازگار

فلزات اکسید فلزات آمین ها آلدئیدها اکسید کننده ها مواد قلیایی

خطر آتش گیری

این ماده نمی سوزد . اما در اثر تماس با فلزات ، تولید گاز هیدروژن می کند که مخلوط این گاز با هوا می تواند سبب انفجار شود . آتش گیر نیست . با پاشیدن آب به مخزن اسید ، آن را از قرار گرفتن در دمای بالا محافظت کنید .

3 مخاطرات

4 احتیاط های ایمنی

تماس باچشم

سریعا چشم های آلوده را به مدت 15 دقیقه با آب ولرم شستشو داده پلک ها را باز نگه داشته ، مشابه اسید هیپوکلریت باید با فرد آسیب دیده برخورد کرد .

5 احتیاط در زمان وقوع حادثه :

حفاظت محیط کار

در زمان نشت این ماده ، فقط افراد آموزش دیده ، محیط را تمیز کرده و محیط حتما مجهز به تهویه باشد .از تجهیزات حفاظت فردی استفاده شود .

نظافت محیط آلوده

خنثی کردن این ماده بوسیله مواد بازی مانند کربنات سدیم ( سودا اش ) و آهک صورت گیرد . برای جذب مقادیر باقی مانده از مواد شیمیایی بی اثر مانند شن و ماسه خشک استفاده شود .

6 حمل و نقل و انبارداری :

شرایط انبارداری

در محیط خشک ، خنک ، دور از گرما ، آب ، اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع مشتعل و محترق کننده دیگر انبار شود . محیط باید مجهز به سیستم تهویه مناسب باشد . مخازن از نوع مقاوم در برابر اسید باشند . از آزاد شدن ذرات ریز این مواد جلوگیری نمایید . تهیه در محیطی مناسب باشد . در بسته های کوچک در محیطی با تهویه مناسب . در محل ، دوش آب ، چشم شو ، تجهیزات ایمنی در دسترس باشد .

7 حفاظت فردی

حفاظت پوست

از دستکش لاستیکی مقاوم در برابر اسید ، لباس و کفش مقاوم در برابر مواد شیمیایی استفاده شود .

حفاظت چشم

از عینک های مخصوص مواد شیمیایی دارای لبه استفاده شود . در مواردی که امکان پاشیده شدن این ماده باشد ، از محافظ صورت استفاده شود .

حفاظت بدن

دستکش ، لباس و کفش مقاوم در برابر مواد شیمیایی ، حفاظ صورت و عینک ایمنی در محیط های کار با این ماده الزامی است .  در محل کار باید دوش آب و شیر مخصوص شستشوی چشم وجود داشته باشد .

حفاظت تنفسی

از ماسک های کارتریج دار استفاده شود .

8 روش دفع مایعات :

تا حد ممکن ، اسید کلریدریک بیرون ریخته شده را جمع آوری و به خارج از محیط کار منتقل کنید .

 

 

 

9 اطلاعات زیست شناسی :

در صورت رها شدن در خاک ، تجزیه بیولوژیکی نشده و به آب های زیر زمینی نفوذ می کند . با کاهش اسیدیته طبیعی محیط ، سبب مرگ جانوران می شود .

در اثر گرما به گاز تبدیل می شود و به گاز هیدروژن قابلیت انفجار نیز تبدیل می شود .

اثر روی محیط آبزیان بیشتر از 25 میکروگرم در لیتر برای ماهی ها کشنده است .

Deconex 50AF

 

1 اطلاعات عمومی

شکل فرآرده : مایع

مواد اولیه موثره : دی دسیل متیل آمونیوم کلراید ان . ان بیس ( 3 آمونیوم پروپیل ) دود سیل آمین

2 خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ماده :

شکل ظاهری

مایع رنگ سبز شفاف

میزان حلالیت در آب

در دمای 20 درجه سانتی گراد ، 100 گرم در لیتر

بو

آروماتیک ملایم

 

 

3 مخاطرات :

اثر بر سلامتی

دی دسیل دی متیل آمونیوم کلراید میزان 10-5 درصد

اثر بر محیط

نحوه جمع آوری و دفع زباله حاصله بر طبق قوانین منطقه ای

4 اقدامات حفاظتی :

پوشیدن لباس های محافظ مناسب ، استفاده از عینک ، دستکش و محافظ صورت

بعد از تماس با پوست ، شستشوی فوری با مقداری آب

در صورت مواجهه تصادفی با فرآورده و بروز احساس ناخوشی قرار گرفتن تحت مراقبت های پزشکی

در صورت تماس با چشم ، به آبکشی فوری با مقداری آب و قرار گرفتن تحت مراقبت های پزشکی

این فرآورده و ظرف آن باید با استفاده از روش های کنترل شده دفع شوند .

مضر در صورت خورده شدن

ایجاد سوختگی های شدید

خطر آسیب جدی به چشم

بسیار سمی برای ارگانیسم های آبزی

 

 

 

 

دستورالعمل استفاده از دکونکس 50AF

مشخصات و خواص : فاقد آلدئید و فنل و در نتیجه فاقد عوارض مضر بر روی دستگاههای بدن از جمله سیستم تنفسی می باشد . دارای خاصیت پاک کنندگی قوی ، خاصیت ضد خورندگی ابزار و وسایل موثر بر علیه ویروسهای HIV و HBV و انواع عفونتهای میکروبی ، قارچی و باکتریایی و TB و نیز ضد چسبندگی سطوح می باشد .

موارد مصرف : مخصوص ضدعفونی سطوح از قبیل تخت ، میز ، کابینت و ترالی در اتاق عمل ، CSSD ، ICU و اتاقهای ایزوله عفونی بخشها می باشد

روش استفاده : محلول را به صورت حل شده 1% یا 2% از داروخانه تهیه کرده و با دستمال یا پارچه آغشته به محلول ، سطوح مورد نظر را پاک و ضد عفونی می کنند .

توجه : محلول ، حتما بصورت رقیق شده استفاده شود . بایستی به صورت روزانه تهیه و مصرف شود . زیرا پس از گذشت حداکثر 24 ساعت ، خاصیت ضدعفونی کنندگی مایع از بین می رود . در بخشهای ویژه و حساس بهتر است از محلول 2% استفاده گردد .

نحوه تهیه دکونکس 1% : 40 سی سی دکونکس + 4 لیتر آب

نحوه تهیه دکونکس 2% : 80 سی سی دکونکس + 4 لیتر آب

 

 

 

Deconex 53 plus

 

 

 

 

1 اطلاعات عمومی

مواد اولیه موثره : آلکیل پروپیلن دی آمین بیس گوانیدینیوم استات ان ان دی سیل ان متیل پلی ( اوکسیتل ) آمونیوم پروپیونات

2 خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ماده :

شکل ظاهری

مایع

رنگ

سبز ، شفاف

پایداری

میزان ثبات فرآورده در دمای 230 درجه سانتیگراد تخریب می گردد .

3 مخاطرات :

اثر بر سلامتی

رعایت محافظت های مرسوم حین کار کردن با مواد شیمیایی

اثر بر محیط

عدم تخلیه مستقیم ماده به مجاری فاضلاب

4 احتیاط های ایمنی

تماس با چشم

درآوردن سریع لنزهای تماسی ، باز نگه داشتن پلک ها ، شستشو با مقداری آب به مدت 10 تا 15 دقیقه ، تماس با پزشک .

تماس با پوست

درآوردن سریع لباس های آلوده ، شستشو با آب به مدت 10 تا 15 دقیقه .

بلعیدن و خوردن

نوشیدن مقداری آب ، عدم ایجاد تهوع ، تماس با پزشک ، در صورت کاهش سطح هوشیاری ، خواباندن به پهلو و تماس با پزشک .

تنفس

اقدامات خاصی مورد نیاز نیست .

5 احتیاط در زمان وقوع حادثه

در صورت بروز آتش سوزی ، بهترین ماده برای اطفای حریق آب می باشد .

 

6 حمل و نقل و نگهداری

حمل و نقل

بر اساس قوانین منطقه ای دفع زباله . این فرآورده و ظرف نگهدارنده اش ، باید تحت نظارت ، دفع شود .

نگهداری

نگهداری در ظروفی با جنس ظرف اصلی ، نگهداری در جای خشک و دور از نور مستقیم

7 حفاظت فردی

مراقبت عمومی

دور از مواد غذایی آشامیدنی و غذای دام و طیور نگهداری شود .

حفاظت دست ها

استفاده از دست کش محافظ

حفاظت بدن

استفاده از لباس های محافظ روشن

حفاظت چشم

استفاده از عینک محافظ چشم

 

دستورالعمل استفاده از دکونکس 53 پلاس

مشخصات و خواص : فاقد آلدئید و فنل و در نتیجه فاقد عوارض مضر بر روی دستگاههای بدن از جمله سیستم تنفسی می باشد . دارای خاصیت پاک کنندگی قوی ، خاصیت ضد خورندگی ابزار و وسایل می باشد و علیه ویروسهای HIV  و HVB انواع عفونتهای میکروبی ، قارچی ، باکتریایی TB موثر می باشد .

موارد مصرف : ضد عفونی ابزار و وسایل جراحی ، انواع ساکشن و وسایل جراحی ، انواع آندوسکوپهای قابل انعطاف و غیر قابل انعطاف قطعات پلاستیکی و لاستیکی ، ساکشن و وسایل بیهوشی ، لوله بنت و کلیه وسایلی که آلوده به ویروس HIV  ، HBV و انواع عفونتهای تنفسی ، گوارشی ، پوستی از جمله پسودوموناس ، استافیلوکوکوس آرئوس می باشند .

روش استفاده : محلول را به صورت رقیق شده 2% از داروخانه تهیه کرده و از رقیق کردن مجدد آن جدا خودداری گردد . سپس بنا به ظرفیت مورد نیاز بخش ، داخل یک ظرف را از محلول 2% پر کرده و ابزار و وسایل آلوده داخل آن قرار داده شود . قبل از قرار دادن وسایل دقت شود ، که تمامی قطعات دستگاه کاملا از هم جدا شده و به طور کامل در محلول قرار گیرند تا از ایجاد حباب هوا جلوگیری شده و محلول به داخل تمامی لوله ها و خلل و فرج نفوذ پیدا کند . پس از گذشت 15 دقیقه ، وسایل از داخل محلول بیرون آورده شده و سپس آبکشی شوند . لازم به ذکر است که طی زمان حداقل 15 دقیقه وسایل از داخل محلول بیرون آورده شده و سپس آبکشی شوند . لازم به ذکر است که حداقل زمان ضروری غوطه ور بودن وسایل داخل محلول ، 15 دقیقه می باشد . توصیه می شود در صورتی که وسایل ضد عفونی شده در این مایع کاملا خونی و به میزان قابل توجه آلوده باشند ، مدت زمان نگهداری آن بنابر صلاحدید مسئول بخش کاهش یابد .

Deconex Solarsept

 

 

 

1 اطلاعات عمومی

شکل : مایع

مواد اولیه موثره : ایزوپروپانول ان پروپانول ان ان بیس ( 2- آمینوپروپیل ) ( و دسیل آمین )

2 خصوصیات فیزیکی و شیمیایی :

شکل ظاهری

مایع

رنگ

زرد روشن

بو

شبیه الکل

 3 اقدامات حفاظتی

مشابه Deconex 53  عمل گردد .

 

دستورالعمل شستشوی قسمت های مختلف بخش ها

وسیله

دستورالعمل شستشو و گندزدایی

حمام - سینک - محل شستن دست ها - شیر آلات

روزانه تمیز شوند . دترجنت برای نظافت روتین کافی است . در مورد بیمار عفونی ، قبل از استحمام بیماران با زخم باز ، ارگانیسم  های مقاوم و مشکل زا ، از هیپوکلریت سدیم استفاده شود .

سنگ توالت و کف توالت

روزانه و در صورت آلودگی قابل رویت ، نظافت شود . دترجنت برای نظافت روتین کافی است ولی بعد از استفاده بیمارانی که به عفونت دستگاه گوارش مبتلا هستند از هیپوکلریت سدیم استفاده شود . در صورت اپیدمی التور ، کرولین 5% داخل فاضلاب ها ریخته شود .

توالت فرنگی

برای هر بیمار رینگ یا روکش یکبار مصرف باشد و تعویض شود .هر روز با دترجنت و آب داغ شسته و با دستمال یا حوله یکبار مصرف خشک شود . بعد از هر بار مصرف ، نشیمن باید با الکل پاک شود .

کف زمین

دترجنتبرای بخش های عادی ، دکونکس AF50 هیپوکلریت سدیم برای بخشهای ویژه ، به صورت روزانه پاک شود .

دستگیره در - کلید و پریزها

بصورت روزانه با آب و ماده دترجنت پاک شود .

انبار

هر هفته با دستمال مرطوب گردگیری شود .

پرده ها - قاب عکسها - تلویزیون

هر هفته یکبار فیلتر آن شسته و ضدعفونی گردد و خود کولر بوسیله پاشیدن ماده ضدعفونی کننده با دستمال ، تمیز شود

تخت

بعد از ترخیص بیمار، با دترجنت شسته و خشک شود . در مورد بیماران عفونی از یک ماده گندزدا استفاده شود .

جمع کردن لکه خون و ترشحات آلوده از روی سطوح و زمین

ابتدا هیپوکلریت سدیم روی محل ریخته و سپس حوله کاغذی روی آن پهن کرده و مجددا وایتکس روی حوله ریخته و پس از ده دقیقه تمام مواد آلوده را برداشته و در کیسه زباله قرار دهید ، مجددا وایتکس ریخته و پس از ده دقیقه با ماده شوینده شستشو دهید .

تی شویی

روزانه با هیپوکلریت سدیم شسته شود .

اتوکلاو

روزانه شستشو و آبکشی شود .

فیلتر اتوکلاو

هفتگی شستشو و آبکشی شود .

روی کمدها

روزانه با محلول دترجنت تازه تهیه شده و دستمال یکبار مصرف پاک شود .

 

دستورالعمل شستشوی وسایل در بیمارستان

نوع وسیله

دستورالعمل شستشو و ضدعفونی

لوله های خرطومی

یکبار مصرف باشد و در غیر این صورت غوطه ورسازی در دکونکس 53 پلاس به مدت 15 دقیقه و سپس مجددا آبکشی و آویزان کرده تا کاملا خشک شود . لوله های یکبار مصرف در بیمارانی که به مدت طولانی ونتیله می شوند ، بعد از 5-3 روز تعویض گردد .

بین

هر دو هفته یکبار شستشو شود . در صورت آلودگی واضح ، همان لحظه شستشو شود .

سطل های زباله

در پایان هر شیفت کاری که زباله ها تخلیه می شود با آب داغ و دترجنت شستشو و به صورت وارونه نگهداری و خشک شود و سپس کیسه زباله جدید کشیده شود .

ترالی پانسمان و دارو

هر شیفت با الکل 70% ضدعفونی شود . پایه و چرخهای ترالی روزانه با دستمال جداگانه و با دترجنت تمیز شود .

فشار سنج

فشارسنج باید به صورت دوره ای و در صورت آلودگی شسته شود .

نبولایزر - لامپ های تشخیصی وسایل با جنس پلاستیک سخت

الکل 70%

یخچال

هر هفته یکبار ، برفک یخچال را آب نموده و با آب داغ و ماده دترجنت شستشو و سپس با الکل ضدعفونی شود .

صفحه کلید - ماوس کامپیوتر- گوشی تلفن

روزانه با دستمال آغشته به ماده دترجنت شستشو و سپس با الکل ضد عفونی شود .

گوشی پزشکی - قیچی

روزانه با الکل 70% ضد عفونی شود .

نگاتوسکوپ - آیفون - وسایل الکتریکی  دیگر

روزانه با دستمال آغشته به ماده دترجنت به نحوی پاک شود که مایع به داخل دستگاه نفوذ نکند .

لارنگوسکوپ

با دترجنت و آب گرم شستشو و با الکل 70% ضدعفونی شود یا در محلول با دترجنت و آب گرم شستشو و با الکل 70% ضد عفونی شود یا در محلول نگهداری شود . جعبه نگهداری تیغه های لارنگوسکوپ نیز باید بررسی شود که ضد عفونی گردد تا موجب آلودگی مجدد تیغه های لارنگوسکوپ نشود .

دسته لارنگوسکوپ

بعد از هربار استفاده با دستمال آغشته به آب گرم و دترجنت پاک شده و در صورت مواجهه با بیماران عفونی یا آلوده شدن با خون ، استریل گردد .

مواد روغنی - گاز وازلین

حرارت خشک

ایروی ماشین شیو رابط ساکشن

یکبار مصرف

پایه سرم

آخر هر روزکاری با آب گرم و دترجنت شسته شود و سپس با هیپوکلریت سدیم پاک شود .

کالاهای لاستیکی مثل دستکش و لوله تیغ های جراحی سینی ها ست جراحی شامل گاز اسفنج ملحفه دستمال های سلولزی و پنبه ای

اتوکلاو

ترمومتر

شخصی باشد و پس از هر بار استفاده با الکل 70% تمیز و با آب شستشو داده و به صورت خشک نگهداری شود . ( نگهداری دائم ترمومتر در مواد ضد عفونی کننده باعث افزایش احتمال رشد باسیلهای گرم منفی خواهد شد )

ملحفه و البسه

در حرارت 71 درجه برای مدت 25 دقیقه درون ماشین لباسشویی شسته و سپس به مدت 10 دقیقه با هیپوکلریت سدیم گندزدایی شوند .

باتل ساکشن

بهتر است یکبار مصرف باشد . در غیر این صورت بدون در نظر گرفتن بهتر است یکبار مصرف باشد . در غیر اینصورت بدون در نظر گرفتن دترجنت ، شسته ، اتوکلاو و خشک شود یا بعد از شستشو با دترجنت و آبکشی به مدت 15 دقیقه در دکونکس 53 پلاس غوطه ور شده و سپس مجددا آبکشی گردد. استفاده از مایع ضد عفونی کننده در باتل ساکشن توصیه نمی گردد .

ونتیلاتور

فیلتر ونتیلاتور باید برای هر بیمار تعویض گردد قسمتهای مرطوب کننده ونتیلاتور را می توان با استفاده از ماشینهای شستشو یا بخار با درجه حرارت 70 درجه سانتیگراد ضدعفونی کرد . خشک شدن تمام قسمتها برای استفاده مجدد ضروری است .

فلومتر اکسیژن

مانومتر غیر قابل شستشو است و باید با یک دستمال آغشته به الکل 70% ضد عفونی شود . محفظه آب با دترجنت و برس ، جرم زدایی وشسته و خشک شود . شستشو ، هفته ای یکبار ضروری است و در صورتیکه بیمار مبتلا به عفونتهای دستگاه تنفسی می باشد برای بیمار بعدی فلومتر باید تمیز و شسته گردد .

آمبوبگ

بعد از شستشو با دترجنت و آبکشی جهت استریل شدن به CSSD فرستاده شود یا در گلوتار آلدئید 2% یا دکونکس 53 پلاس غوطه ور و مجددا آبکشی شود .

لوله تراشه

بهتر است یکبار مصرف باشند . در غیر این صورت بعد از شستشو با دترجنت و آبکشی اتوکلاو شوند .

دستگاه موزر

بعد از جدا کردن قطعات آن و تمیز کردن موها بایستی با الکل 70% ضد عفونی شود .

لگن

بهتر است یکبار مصرف باشد . در غیر این صورت یا در ماشین شستشوی لگن شستشو و ضد عفونی شود یا از محلول هیپوکلریت سدیم 1% استفاده شود .

یورین باتل ( ظرف ادرار )

بهتر است یکبار مصرف باشد . در غیر اینصورت یا در دستگاه شستشو و ضدعفونی کننده همراه با حرارت شسته شود و یا با محلول هیپوکلریت سدیم 1% ضدعفونی گردد . هنگام تحویل لوله و لگن از انبار به بخش ، پشت آنها تاریخ زده می شود و پس از یک هفته از رده خارج می شود .

ظرف صابون مایع

پس از اتمام صابون موجود در ظرف پس از شستشو و خشک کردن ظرف اقدام به پر کردن مجدد آن شود .

تشک و بالش بیمار

باید از روکش غیر قابل نفوذ به آب باشد . پس از ترخیص هر بیمار با استفاده از دستمال آغشته به دترجنت تمیز و در مورد بیماران عفونی با دستمال آغشته به محلول ضد عفونی کننده ( الکل 70% - دکونکس 50AF ) ضد عفونی و خشک شود .

تی

تی های نخی باید روزانه به مدت 15 دقیقه داخل محلول هیپوکلریت سدیم قرار گیرند . باید همیشه آویزان باشند و در صورت امکان در هوای آزاد نگهداری شوند . تی ها با سه نوع رنگ دسته ، مشخص می شوند

1 سفید ( اتاقهای پرسنل ) 2 آبی یا سبز ( اتاقهای بیماران و راهرو ) 3 زرد ( اتاق ایزوله )

انکوباتور

روزانه با وایتکس یا الکل 70% شسته شده و آبکشی گردد .

آندوسکوپ برونکوسکوپ سیس توسکوپ آرتروسکوپ - لاپاراسکوپ

استفاده از یک دترجنت ملایم ، غوطه ور کردن آن در محلول دکونکس به مدت 10 دقیقه ، شستشو با آب و خشک کردن دستگاه بطور کامل

لاکر

روزانه با یک محلول دترجنت که تازه تهیه شده و با دستمال یکبار مصرف پاک شود .

قفسه ها و طاقچه ها

بصورت هفتگی با دستمال مرطوب گردگیری شوند . نیازی به گندزدایی نیست مگر اینکه با مایعات عفونی بدن و سایر مواد بالقوه عفونی ، آلوده شده باشند . در نواحی که کارهای بالینی انجام می شود روزانه با آب گرم و دترجنت ، تمیز شود .

کناره های تخت (BED SIDE )

با یک ماده دترجنت شسته شده و خشک شود .

ریسیور

ترجیحا یکبار مصرف ، در غیر این صورت با دترجنت و آب داغ شسته و خشک شود .

لوازم مخصوص تراشیدن مو و شستشو کاسه و ظروف پلاستیکی مخصوص شستشو

بعد از هر بار استفاده با دترجنت و آب داغ شسته ، آبکشی و خشک شود .

نبولایزر

در فواصل بیماران ، محفظه آن شستشو و ضدعفونی شود یا از انواع یکبار مصرف استفاده شود سپس با آب استریل پر شود .

برانکارد

روزانه با آب و دترجنت شسته و با دکونکس اسکراب شود .

سینی دارو و پانسمان

پس از استفاده با آب و دترجنت ، شستشو و سپس با الکل ، ضدعفونی شود .

چادر اکسیژن

با آب داغ و محلول دترجنت شسته ، خوب آبکشی و بطور کامل خشک شود و در داخل یک پوشش پلاستیکی و در جای تمیز نگهداری شود .

دستگاه سونوگرافی

در فواصل بین بیماران پروپ دستگاه با الکل 70% گندزدایی شود .

دستگاه عکسبرداری اشعه ایکس

با محلول دترجنت گرد و غبار را بزدائید . ( با استفاده از دستمال مرطوب )

لید و دستبندهای دستگاه نوار قلب

بعد از استفاده تمیز و با الکل ضد عفونی شود .

شیشه و درهای شیشه ای

روزانه تمیز شوند .

پاروان

روزانه تمیز و ماهیانه اسکراب شوند .

ویلچر و صندلی

هفتگی اسکراب شوند .

آب سرد کن

روزانه نظافت شود .

استیشن پرستاری

هر شیفت ، اسکراب شود .

کتتر ساکشن

یکبار مصرف باشد و جهت هر بار ساکشن تعویض گردد .

گالیپات

درب دار باشد و روزانه شستشو و ضدعفونی شده و هفتگی اتوکلاو شود .

ریسیور تزریقات

روزانه شستشو و ضد عفونی شده و هفتگی اتوکلاو گردد .

ست پانسمان

2 عدد پارچه 2 لایه برای پیچیدن ست استفاده شود و 14-7 روز مجدد استریل گردد .

 

5%

4%

3%

5/2%

2%

5/1%

1%

5/0%

25/0%

غلظت

حجم

50

40

30

25

20

15

10

5

5/2

1لیتر

100

80

60

50

40

30

20

10

5

2لیتر

150

120

90

75

60

45

30

15

5/7

3لیتر

200

160

120

100

80

60

40

20

10

4لیتر

250

200

150

125

100

75

50

25

5/12

5لیتر

300

240

180

150

120

90

60

30

15

6لیتر

350

280

210

175

140

105

70

35

5/17

7لیتر

400

320

240

200

160

120

80

40

20

8لیتر

450

360

270

225

180

135

90

45

5/22

9لیتر

500

400

300

250

200

150

100

50

25

10لیتر

 

اطلاعات اختصاصی

بهداشت محیط آشپزخانه

آيين نامه اجرايي قانون‌ اصلاح‌ ماده‌13 قانون‌ مواد خوردني‌، آشاميدني‌، آرايشي‌ و بهداشتي‌

قانون مواد خوردنی وآشامیدنی مشتمل‌ بر 18 ماده‌ است‌ كه‌ ماده‌13 آن‌ نحوه‌ كنترل و برخورد با متخلفين‌ مراكز تهيه‌، توزيع‌، نگهداري‌، فروش‌ و حمل‌ و نقل‌ مواد خوردني‌، آشاميدني‌، آرايشي‌ و بهداشتي‌ و اماكن ‌عمومي‌ را مشخص‌ مي‌ سازد. ماده 13 قانون مزبور در سال 1379 توسط مجلس شورای اسلامئ بازنگری شد

در اجراي تبصره سه قانون اصلاح ماده13 قانون مواد خوردني، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي مصوب آذر ماه 1379 مجلس محترم شوراي اسلامي، بدينوسيله آئين نامه اجرايي ماده مذكور را مشتمل بر 5 فصل، 95 ماده، 54 تبصره و 46 بند بشرح ذيل تصويب مينمايد:

فصل اول - بهداشت فردي

ماده 1: كليه متصديان و كارگران و اشخاصي كه در مراكز تهيه، توليد، توزيع، نگهداري و فروش وسايط نقليه حامل مواد خوردني، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي و اماكن عمومي اشتغال دارند، موظفند دوره ويژه بهداشت عمومي را به ترتيبي كه معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تعيين و اعلام مينمايد گذرانده و گواهينامه معتبر آنرا دريافت نمايند.

تبصره 1: مديريت و يا تصدي و اشتغال به كار در هر يك از كارگاهها وكارخانجات و مراكز و اماكن و وسايط نقليه موضوع اين آئين نامه بدون داشتن گواهينامه معتبر موضوع ماده 1 ممنوع است.

تبصره 2: استخدام يا بكارگيري اشخاص فاقد گواهينامه معتبر مندرج در ماده 1 اين آئين نامه در هر يك از كارگاهها، كارخانجات، اماكن و مراكز و وسائط نقليه مذكورممنوع است.

تبصره 3: اشخاصي مانند صندوقدار، باغبان، نگهبان، راننده و نظاير آنها كه در اماكن موضوع اين آئين نامه شاغل بوده ليكن با مواد غذايي، آرايشي و بهداشتي ارتباط مستقيم ندارند از شمول ماده 1 فوق و تبصره هاي 1 و2 آن مستثني ميباشند.

ماده 2: كليه متصديان، مديران، كارگران و اشخاصي كه مشمول ماده 1 اين آئين نامه ميباشند موظفند كارت معاينه پزشكي معتبر در محل كار خود داشته و هنگام مراجعه بازرسين بهداشت ارائه نمايند.

تبصره 1: كارفرمايان موظفند هنگام استخدام اشخاص گواهينامه معتبر ماده 1 و كارت معاينه پزشكي آنان را ملاحظه و ضمن اطمينان از اعتبار آن در محل كسب نگهداري نمايند.

تبصره 2: كارت معاينه پزشكي منحصرا از طرف مركز بهداشت شهرستان يا مركز بهداشتي درماني شهري و روستايي وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي صادر خواهد شد. مدت اعتبار كارت فوق براي پزندگان اغذيه، ساندويچ، بستني، آبميوه فروشان، قنادان، مشاغل مشابه و نيز كارگران كارگاهها و كارخانجات توليد مواد غذايي و بهداشتي فاسد شدني 6 ماه و براي ساير مشاغل موضوع اين آئين نامه حداكثر يكسال مي باشد.

ماده 3: متصديان و كارگران اماكن و مراكز و كارگاه ها و كارخانجات و وسايط

نقليه موضوع اين آئين نامه موظفند رعايت كامل بهداشت فردي و نظافت عمومي محل كار خود را نموده و به دستوراتي كه از طرف بازرسين بهداشت داده ميشود عمل نمايند.

ماده4 : كليه اشخاصي كه در اماكن، مراكز و وسايط نقليه موضوع اين آئين نامه كار ميكنند بايد ملبس به لباس كار و روپوش تميز و به رنگ روشن باشند.

تبصره 1: كليه تهيه كنندگان مواد غذايي نظير آشپزان، نانوايان و مشاغل مشابه و نيز كارگران كارگاهها و كارخانجات توليد مواد غذايي و بهداشتي كه با اين مواد ارتباط مستقيم دارند ملزم به پوشيدن لباس سفيد، كلاه و اشخاصي مانند شاغلين و فروشندگان اغذيه و ساندويچ، آبميوه، بستني، شيرينيجات، كله و پاچه، جگركي و مشابه آنها علاوه بر روپوش و كلاه ملزم به استفاده از دستكش در حين كار مي باشند.

تبصره 2: در رستوران ها و چايخانه هاي سنتي افرادي كه در امر پذيرايي شركت داشته وبا غذا سروكار دارند ملزم به پوشيدن روپوش و كلاه سفيد بوده و ساير افراد مي توانند از لباسهاي محلي استفاده كنند.

ماده5: متصديان اماكن و مراكز و كارگاهها و كارخانجات موضوع اين آئين نامه موظفند براي هر يك از شاغلين خود جايگاه محفوظ و مناسبي بمنظور حفظ لباس و ساير وسايل در محل تهيه نمايند.

ماده 6: متصديان مراكز و اماكن و كارگاه ها و كارخانجات و وسايط نقليه موضوع اين آئين نامه موظفند از ورود و دخالت افراد متفرقه به امور توليد، تهيه و طبخ، حمل ونقل، توزيع و فروش مواد غذايي جلوگيري نمايند.

ماده 7: متصديان مراكز و اماكن و كارگاه ها و كارخانجات و وسايط نقليه موضوع اين آئين نامه موظفند به تناسب تعداد كارگران خود به ازاي هر كارگر

حداقل5/2 متر مربع اتاق استراحت مطابق با موازين بهداشتي تهيه نمايند.

تبصره: در هر حال مساحت اتاق استراحت نبايد كمتر از 5/7 متر مربع و ارتفاع سقف آن نبايد كمتر از 8/2 متر باشد.

ماده 8: متصديان كارگاه ها و كارخانجات مواد غذايي و بهداشتي موضوع اين آئين نامه موظفند در صورت لزوم آشپزخانه، انبار مواد غذايي اوليه و سالن غذا خوري با فضاي كافي به تناسب تعداد كارگران و شاغلين با شرايط كاملا بهداشتي مطابق ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در محل كارگاه يا كارخانه ايجاد نمايند.

ماده 9: هركارگرموظف به داشتن كليه وسايل نظافت، شستشو و استحمام اختصاصي مي باشند.

ماده 10: اشخاصي كه به نحوي از انحاء با طبخ و تهيه و توزيع مواد غذايي

سروكار دارند، در حين كار شخصا حق دريافت بهاي كالاي فروخته شده را از مشتري نخواهند داشت.

تبصره: شاغلين محلهايي مانند ميوه و سبزي فروشي، عطاري، سقط فروشي، بقالي و فروشندگان مواد غذايي بسته بندي شده، همچنين فروشندگان آن گروه از مواد غذايي كه بدون شستشو يا پخت و پز به مصرف نميرسند از شمول اين ماده مستثني است.

ماده 11: جعبه كمكهاي اوليه با مواد و وسايل مورد نياز در محل مناسب نصب گردد.

ماده 12: كارگران كارگاهها و كارخانجات و اماكني كه با پخت و فرآوري مواد غذايي سرو كار دارند همچنين كارگران كشتارگاهها و محلهايي مانند آنها موظفند هر روز قبل از شروع و بعد از خاتمه كار استحمام نمايند.

ماده 13: استعمال دخانيات توسط متصديان و كارگران مشمول اين آئين نامه در حين كار ممنوع است.

ماده 14: فروش و عرضه سيگار در كارگاهها و كارخانجات و اماكن و مراكز و محلهاي موضوع اين آئين نامه ممنوع مي باشد.

تبصره 1: اماكن، مراكز و محلهايي كه داراي مجوز و عامليت عرضه دخانيات هستند از شمول ماده 14 مستثني مي باشند.

تبصره 2: فروش سيگار به افراد كمتر از 18 سال در اماكن و مراكز موضوع اين آئين نامه ممنوع مي باشد.

ماده 15: مصرف هر گونه محصولات دخانياتي در محوطه هاي عمومي كارگاهها و كارخانجات و اماكن و مراكز و محلهاي موضوع اين آئين نامه ممنوع مي باشد.

تبصره 1: متصديان، مسئولين و يا كارفرمايان محلهاي موضوع اين آئين نامه

مسئول اجراي مفاد ماده 15 بوده و موظفند ضمن نصب تابلوهاي هشدار دهنده در نقاط مناسب و در معرض ديد، از مصرف دخانيات جلوگيري كنند.

تبصره 2: متصديان، مسئولين و يا كارفرمايان موضوع تبصره 1 ميتوانند محل مشخصي را كه كاملا از محلهاي معمولي و عمومي جدا باشد جهت افرادي كه ميخواهند دخانيات مصرف كنند در نظر بگيرند.

فصل دوم - شرايط ساختماني و بهداشتي مراكز تهيه، توليد، توزيع، نگهداري و فروش مواد غذايي و اماكن عمومي

ماده 16: كف ساختمان بايد داراي شرايط زير باشد:

الف از جنس مقاوم، صاف، بدون درز، شكاف و قابل شستشو باشد.

ب داراي كف شور به تعداد مورد نياز، مجهز به شتر گلو بوده و نصب توري ريزروي آن الزامي است.

ج داراي شيب مناسب به طرف كف شور فاضلابرو باشد.

ماده 17: ساختمان ديوار از كف تا سقف از مصالح مقاوم بوده و طوري باشد كه از ورود حشرات و جوندگان جلوگيري به عمل آورد.

تبصره 1: سطح ديوارها بايد صاف، بدون درز و شكاف و به رنگ روشن باشد.

ماده 18: پوشش ديوارها بايد متناسب با احتياجات و لوازم مربوط به نوع كار و بر حسب مشاغل مختلف به شرح تبصره هاي ذيل باشد.

تبصره 1 : پوشش بدنه ديوار كارگاههاي تهيه مواد غذايي، آشپزخانه، آبدارخانه، انبار مواد غذايي، ميوه و سبزي فروشي، حمام، مستراح، دستشويي، رختشويخانه بايد از كف تا زير سقف و در مورد كارگاهها و كارخانجات توليدي مواد غذايي تا ارتفاع حداقل 4 متر كاشي، سنگ يا سراميك و ديوار كارخانجات از ارتفاع 4 متر به بالا مي تواند از سيمان صاف و صيقلي به رنگ روشن باشد.

تبصره 2: پوشش بدنه ديوار انبارهاي بزرگ مانند انبارهاي عمومي و امثال آنها و بنكداريها ميتواند از مصالح ديگر مانند سنگ وسيمان صاف و صيقلي و به رنگ روشن باشد.

تبصره 3: سطح ديوار سالنهاي پذيرايي تا ارتفاع حداقل 120 سانتي متر از كف با سنگهاي صيقلي يا سراميك و يا كاشي و ازارتفاع 120 سانتي متري تا زير سقف با رنگ روشن قابل شستشو پوشيده شود.

تبصره 4: پوشش بدنه ديوارهاي مراكز تهيه و فروش مواد غذايي از قبيل كبابي، جگركي، كله و پاچه، سيراب و شيردان، اغذيه و ساندويچ، پيتزا، مرغ كنتاكي، قهوه خانه و نظاير آنها بايد بر حسب نوع به شرح زير باشد:

بند 1 چنانچه محل طبخ در مراكز فوق الذكر از سالن پذيرايي جداسازي شده

باشد قسمت طبخ مشمول تبصره 1 و قسمت پذيرايي مشمول تبصره 2 ماده 18 فوق الذكر مي باشد.

بند 2 - چنانچه محل طبخ از سالن پذيرايي جداسازي نشده باشد كليه ديوارهاي مراكزمذكورمشمول تبصره 1 ماده 18 مي باشد.

تبصره 5: سطح بدنه ديوارهاي مراكز فروش انواع شيريني، خشكبار و آجيل، خوار و بار فروشي، لبنيات فروشي، انواع نان فروشي و عطاري تا ارتفاع 120 سانتيمتر با سنگ يا كاشي و يا سراميك و از ارتفاع 120 سانتي متر تا زير سقف با رنگ قابل شستشو پوشيده شود.

تبصره 6: پوشش بدنه ديوارهاي مراكز فروش انواع گوشت و فراورده هاي گوشتي (قصابي، مرغ و ماهي، سوسيس و كالباس و مواد پروتئيني) بايد از كف تا زير سقف كاشي يا سراميك با سطح صاف يا سنگ صيقلي باشد.

تبصره 7: پوشش بدنه ديوارهاي نانواييهاي سنتي و كارگاههاي پخت انواع نانهاي ماشيني و ساندويچي و فانتزي و انبار آرد و شكر آنها بايد از كف تا زير سقف از جنس كاشي يا سراميك با سطح صاف يا سنگ صيقلي باشد.

تبصره 8: سطح بدنه ديوارهاي سالن آرايشگاهها از كف تا زير سقف با رنگ روغني قابل شستشو پوشيده شود. بديهي است پوشش بدنه ديوارهاي دستشويي، سرشويي و مستراح درآرايشگاهها بايد ازكف تا زيرسقف با كاشي يا سراميك صاف و يا سنگ صيقلي باشد.

تبصره 9: پوشش سطح ديوار سالنهاي پذيرايي در رستورانها و چايخانه هاي سنتي بايد ضمن دارا بودن طرح و حالت سنتي از كف تا زير سقف از مصالح مقاوم، صاف، بدون فرورفتگي وشكاف و قابل شستشو باشد.

ماده 19: سقف بايد صاف، حتي الامكان مسطح، بدون ترك خوردگي، درز و شكاف و هميشه تميز باشد.

تبصره: پوشش سقف آشپزخانه ها و هر نوع محل طبخ و همچنين گرمخانه و دوش حمام بايد از جنس قابل شستشو و به رنگ روشن باشد.

ماده 20: وضع درها و پنجره ها بايد داراي شرايط زير باشد:

الف درها و پنجره ها از جنس مقاوم، سالم و بدون ترك خوردگي و شكستگي و زنگ زدگي و قابل شستشو بوده و هميشه تميز باشد.

ب پنجره هاي باز، بايد مجهز به توري سالم و مناسب باشد به نحوي كه از ورود حشرات به داخل اماكن جلوگيري نمايد.

ج درهاي مشرف به فضاي باز بايد مجهز به توري سالم و مناسب و همچنين فنر دار باشد به طوريكه از ورود حشرات و جوندگان و ساير حيوانات جلوگيري نمايد.

ماده 21 : آب مصرفي بايد مورد تاييد مقامات بهداشتي باشد.

ماده 22 : كليه اماكن و مراكز و كارگاهها و كارخانجات مشمول اين آئين نامه بايد داراي سيستم جمع آوري و در مورد هتلها، كارگاهها و كارخانجات سيستم تصفيه و دفع بهداشتي مورد تاييد مقامات بهداشتي باشند.

تبصره: هدايت و تخليه هر گونه فاضلاب و پساب تصفيه نشده مراكز و اماكن و كارگاه ها و كارخانجات و موضوع اين آئين نامه به معابر و جوي و انهار عمومي اكيدا ممنوع مي باشد.

ماده 23: وضع و تعداد دستشويي بهداشتي و متناسب باشد.

ماده 24: وضع و تعداد توالت و دستشويي بهداشتي و متناسب باشد.

تبصره: دستشويي ها بايد مجهز به صابون (ترجيحا صابون مايع) و خشك كن مناسب و بهداشتي بوده و وجود زباله دان در كنار دستشويي الزامي است.

ماده 25 : براي كارگران بايد دستشويي و توالت مجزا و مجهز به شير آب گرم و سرد و با شرايط لازم بهداشتي در محل مناسب و به تعداد مورد نياز بشرح جدول ذيل وجود داشته باشد:

1 ) 5-1 نفر كارگر 1 توالت و 1 دستشويي

2 ) 25-6 نفر، به ازاي هر 10 نفر 1 توالت و 1 دستشويي (25 نفر از هر كدام 3 دستگاه)

3 ) 55-26 نفر، به ازاي هر 15 نفر 1 توالت و 1 دستشويي(50 نفر از هر كدام 5 دستگاه)

4 ) 115-56 نفر، به ازاي هر 20نفر 1 توالت و 1 دستشويي( 100 نفر از هر كدام 7دستگاه )

5 ) 266-116 نفر، به ازاي هر 25نفر 1 توالت و 1 دستشويي(250 نفر از هر كدام 13دستگاه)

6 ) از 266 نفر به بالا به ازاي هر 30نفر 1 توالت و 1 دستشويي

تبصره : وجود توالت و دستشويي بشرح مفاد ماده 25 و بندهاي 1 تا 6 آن براي كارگران مرد و كارگران زن بصورت كاملا جدا و مستقل از هم اجباري است.

ماده 26: حمام مذكور در ماده 12 بايد داراي شرايط مندرج در مواد 15 لغايت 20 و 27، 30،31، 37، 38 اين آئين نامه بوده و تعداد آن نيزمتناسب با تعداد كارگران بشرح جدول ذيل بوده و بايد مشابه توالت و دستشويي براي كارگران مرد و كارگران زن بطور جداگانه محاسبه و اعمال و به صورت كاملا جدا و مستقل از هم در محلهاي مناسب وجود داشته باشد.

1 ) 5-1 نفر كارگر 1 دستگاه

2 ) 20- 6 نفر، به ازاء هر 5 نفر 1 دستگاه (20 نفر 4 دستگاه)

3 ) 50-21 نفر، به ازاء هر 10 نفر 1 دستگاه (50 نفر 7 دستگاه)

4 ) 100-51 نفر ، به ازاء هر 20 نفر 1 دستگاه (100 نفر 10 دستگاه)

5 ) از 100 نفر كارگر به بالا به ازاء هر 20 نفر اضافي 1 دستگاه

ماده 27: دستگاه سوخت و نوع مواد سوختني بايد از نوعي باشد كه احتراق بصورت كامل انجام گيرد.

تبصره: نصب هود با ابعاد متناسب، از جنس مناسب و مجهز به هواكش با قدرت مكش كافي بالاي دستگاه پخت الزامي است.

ماده 28: محل شستشو و نگهداري ظروف بايد در مجاور محل پخت و مجزا و مستقل از آن باشد.

ماده 29: ظروف بايد در ظرفشويي حداقل دو مرحله اي (شستشو، آبكشي) يا توسط دستگاههاي اتوماتيك شسته شود.

تبصره 1: تعداد و ظرفيت هر ظرفشويي بايد متناسب با تعداد ظروف باشد.

تبصره 2: هر لگن يا هر واحد ظرفشويي بايد مجهز به آب گرم و سرد باشد.

تبصره 3: در صورت نداشتن ماشين ظرفشويي، ظروف پس از شستشو در محل مناسب (قفسه مجهز به آب چكان) و بدون استفاده از پارچه و حوله و امثال آنها خشك و سپس در قفسه مخصوص ظروف نگهداري شود.

ماده 30: قفسه و ويترين و گنجه ها بايد قابل نظافت بوده و مجهز به در و شيشه سالم و هميشه تميز و فاصله كف آنها از زمين حدود 20 سانتيمتر باشد.

ماده 31: پيشخوان وميزكاربايد سالم وسطح آن از جنس قابل شستشو باشد.

تبصره: ميز كاري كه صرفا جهت تهيه مواد غذايي به كار ميرود بايد فاقد هر گونه كشو و يا قفسه بوده و فضاي زير آن نيز مورد استفاده قرار نگيرد.

ماده 32: سبزيجات و صيفي جاتي كه در اماكن عمومي و مراكز عرضه مواد

غذايي بصورت خام، در اختيار مشتريان گذارده ميشود بايد در محل مخصوص، تميز و با آب سالم و مايع ظرفشويي شستشو شده و پس از گند زدايي، آبكشي و مصرف گردد.

ماده 33: انبار مواد غذايي بايد قابل تميز كردن بوده و وضع داخلي آن مطابق با شرايط مندرج در موارد 16 لغايت 20 و 38 لغايت 40 اين آئين نامه و حجم و فضاي آن متناسب آب نياز و احتياجات موسسه باشد.

تبصره 1: انبار مواد غذايي بايد بنحو مطلوب تهويه و ميزان حرارت و رطوبت آن همواره مورد تاييد مقامات بهداشتي باشد.

تبصره 2: انبار آرد و شكر بايد مطابق نقشه مصوب بالاترين مقام بهداشتي محل احداث شود.

تبصره 3: قفسه بندي و پالت گذاري در انبار به نحو مطلوب و مناسب انجام شود.

ماده 34 : كليه مواد غذايي فاسد شدني بايد در يخچال و يا سرد خانه مناسب

نگهداري شود و مدت آن بيش از زماني نباشد كه ايجاد فساد يا تغير كيفيت نمايد.

تبصره: يخچال و سرد خانه بايد مجهز به دماسنج سالم باشد.

ماده 35: قرار دادن مواد غذايي پخته و خام و شسته و نشسته در كنار هم در داخل يخچال ممنوع بوده و يخچال و سرد خانه همواره بايد تميز و عاري از هرگونه بوي نامطبوع باشد.

ماده 36: عرضه و فروش مواد غذايي آماده مصرف از قبيل انواع ساندويچ، كباب، آش، غذاهاي پخته، غذاهاي فاسد شدني، شربت آلات، نوشيدني هاي فله، ترشيجات و شور و خيارشور، شيريني جات، انواع تنقلات و خشكبار و آجيل فله و امثال انها به صورت دوره گردي ممنوع است.

ماده 37: تهويه مناسب بايد به نحوي صورت گيرد كه هميشه هواي داخل اماكن

سالم، تازه، كافي و عاري از بو باشد.

ماده 38: در فصل گرما حداكثر درجه حرارت داخل اماكن نبايد بيشتر از 30 درجه سانتي گراد باشد.

ماده 39: شدت روشنايي نور طبيعي يا مصنوعي در آشپزخانه 100 تا 200 لوكس، آرايشگاه 200 تا 500 لوكس، نانوائي100 تا 300 لوكس، محل هاي فرآوري و توليد و بسته بندي 150 تا 200 لوكس (بسته به نوع كار) و در محوطه عمومي و انبار مراكز و اماكن كارگاه ها و كارخانجات موضوع اين آئين نامه بايد حداقل 100 لوكس و در راهرو، سرسرا، رختكن، توالت، دستشويي و حمام ها بايد بين 50 تا 150 لوكس باشد.

ماده 40: براي جلوگيري از حريق و انفجار و ساير خطرات احتمالي بايد پيش بيني هاي لازم با توجه به حجم كار و نوع فعاليت و تعداد كارگران به عمل آيد.

ماده 41: كارگاه ها و كارخانجات توليدي مواد غذايي و بهداشتي مشمول اين آئين نامه و همچنين هتلها و متلها و امثال آنها موظفند زباله توليدي را همواره به طريقه كاملا بهداشتي جمع آوري، نگهداري موقت، حمل و نقل و دفع نمايند به طوري كه اقدامات آنها مورد تاييد مقامات بهداشتي باشد.

ماده 42: زباله دان درپوش دار، زنگ نزن، قابل شستشو، قابل حمل و با حجم مناسب و تعداد كافي موجود باشد.

تبصره: زباله دان بايد مجهز به كيسه زباله و در محل مناسبي قرار گرفته و اطراف آن همواره تميز باشد.

ماده 43: مگس، پشه وساير حشرات، سگ، گربه، موش و ساير حيوانات به هيچ وجه نبايد در داخل اماكن و كارگاهها و كارخانجات ديده شوند.

تبصره: وجود سگ نگهبان در كارخانجات و محلهاي مشابه، مشروط بر اينكه به هيچ وجه با محل هاي تهيه، توليد، نگهداري و توزيع مواد غذايي و افراد شاغل در اين قسمتها در ارتباط و تماس نباشد بلامانع است.

ماده 44: نقشه كليه ساختمان هاي اماكن عمومي و مراكز و كارگاهها و كارخانجات موضوع اين آئين نامه به منظور انطباق با موازين بهداشتي قبل از اجرا بايد به تصويب مقامات مسئول برسند.

ماده 45: اماكني كه اجازه قبول مسافر دارند بايد علاوه بر رعايت كليه موارد بهداشتي واجد شرايط زير باشند:

تبصره 1: در هر اتاق تعداد تختخوابها بايد طوري باشد كه براي هر تخت حداقل 5 متر مربع مساحت منظور گردد.

تبصره 2: هر اتاق داراي دستشوئي مجهز به صابون (ترجيحا صابون مايع) باشد.

تبصره 3: در هر طبقه به ازاي هر 18 تخت حداقل دو دستگاه مستراح (يك دستگاه مردانه و يك دستگاه زنانه) با شرايط كاملا بهداشتي وجود داشته باشد.

تبصره 4: تعداد دوش آب گرم و سرد در هر طبقه از ساختمان نبايد كمتر از مجموع تعداد مستراحهاي همان طبقه باشد.

تبصره 5: در صورتي كه در داخل اطاقها امكانات صحيح و قابل قبول براي آشپزي وجود نداشته باشد وجود آبدارخانه با شرايط بهداشتي و مجهز در هر طبقه الزامي است.

تبصره 6: پله بايد داراي حفاظ و روشنايي كافي (حداقل 100 لوكس) بوده و لغزنده نباشد، ارتفاع پله حداكثر 18 سانتي متر و عرض آن حداقل 30 سانتي متر باشد.

تبصره 7: البسه و لوازم پارچه اي مانند (حوله، ملحفه، روبالشي، پرده، پتو و امثال آن) بايد با دستگاههاي اتوماتيك در محل مناسب كه مطابق نقشه استاندارد وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي باشد، شستشو، ضدعفوني، خشك و اطو شود.

ماده 46: وجود هر گونه حوض يا حوضچه پاشوي و امثال آن ممنوع مي باشد. مگر در استخرهاي شنا مطابق مفاد ماده 58 اين آئين نامه

تبصره: در رستورانها و چايخانه هاي سنتي، حوضچه هاي آب نما طوري طراحي گردند كه همواره در آنها آب در گردش بوده و امكان دسترسي به آب براي مشتريان و اطفال آنها فراهم نگردد.

ماده 47: نگهداري هر گونه وسايل اضافي و مستهلك و مستعمل و مواد غذايي غير قابل مصرف و ضايعات در محل كار ممنوع است.

ماده 48: نصب دستگاه كلرزني و سيستم تصفيه آب در استخرهاي شنا الزامي

است و كلر باقي مانده و pHآب استخر ميبايست روزانه و به دفعات كافي اندازه گيري و در دفتر مخصوص ثبت و هنگام مراجعه بازرسين بهداشت محيط براي كنترل ارائه گردد.

تبصره: ميزان كلر باقيمانده در آب استخر مي بايست بين 1 تا 3.5 ميليگرم در ليتر (حسب نظر مقامات بهداشتي) و pH آن حدود 2/7 تا 8 و بالاخره مشخصات فيزيكي، شيميايي و باكتريولوژيكي آن مطابق ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي باشد.

ماده 49: درجه حرارت آب در استخر سرپوشيده بايد حدود 25 درجه سانتيگراد و درجه حرارت هواي اطراف استخر نبايد بيش از 5 درجه سانتيگراد گرمتر و يا يك درجه سانتيگراد سردتر از آب استخر باشد.

ماده 50: حداقل مساحت مورد نياز براي هر شناگر در استخرهاي مخصوص شناگران (با عمق متوسط حدود 8/1 متر) معادل 5/1 متر مربع و در استخرهاي آموزشي (با عمق متوسط حدود 1 متر) برابر با 8/1 متر مربع مي باشد.

تبصره: در استخرهاي چند منظوره لازم است مساحت مورد نياز براي هر نفر در هر قسمت بر اساس نوع بهره برداري از همان قسمت محاسبه و اعمال شود.

ماده 51: شناگران بايستي قبل از ورود و به هنگام خروج از محوطه استخر دوش گرفته و بدن خود را كاملا شستشو نمايند، مسئوليت اجراي آن به عهده مدير استخر مي باشد.

ماده 52: استخر بايد مجهز به دوش آب سرد و گرم بوده و حداقل تعداد آن به تناسب مدت زمان استفاده در هر نوبت استخر، بشرح زير باشد:

الف براي هر نوبت 2 ساعته، به ازاء هر 5 نفر شناگر يك دستگاه دوش بهداشتي آب سرد و گرم

ب - براي هر نوبت 3 ساعته، به ازاء هر 7 نفر شناگر يك دستگاه دوش بهداشتي آب سرد و گرم

ج - براي هر نوبت 4 ساعته ، به ازاء هر 10 نفر شناگر يك دستگاه دوش بهداشتي آب سرد و گرم

د - براي هر نوبت 6 ساعته ، به ازاء هر20 نفر شناگر يك دستگاه دوش بهداشتي آب سرد و گرم

ماده 53: به ازاء هر 40 نفر شناگر بايد يك دستگاه مستراح با شرايط كاملا بهداشتي وجود داشته باشد.

ماده 54: به ازاء هر 75 نفر شناگر بايد حد اقل يك دستگاه دستشويي مجهز به آب سرد و گرم با شرايط كاملا بهداشتي وجود داشته باشد.

ماده 55: رختكن بايد داراي وسعت كافي و متناسب با تعداد كمدها بوده و موازين بهداشت عمومي در آن رعايت گردد.

ماده 56: به ازاء هر شناگردر هر نوبت استفاده از استخر بايد جايگاه محفوظ و مناسب براي حفظ لباس شناگران وجود داشته باشد.

ماده 57: توزيع و استفاده از وسايلي مانند مايو، حوله، كلاه، دمپايي، بيني بند، لنگ، تيغ، شانه، برس و امثال آنها بصورت مشترك در حمامها و آرايشگاهها و استخرهاي شنا و محلهاي مشابه ممنوع و مسئوليت آن متوجه مدير و متصدي مكان مي باشد.

ماده 58: حوضچه محتوي مايع ضدعفوني كننده بمنظور ضدعفوني پاي شناگران بنحوي تعبيه گردد كه شناگران بعد از دوش گرفتن و قبل از ورود به محوطه استخر علاوه بر شرايط مندرج در ماده 16 اين آئين نامه به نحوي باشد كه موجب لغزندگي و بروز حادثه براي شناگران نشود. ضمنا شستشو و ضدعفوني مرتب محوطه استخر الزامي است.

ماده60: ابعاد و مشخصات فني ساختمان استخر و تجهيزات و تاسيسات آن بايد مطابق نقشه مصوب سازمانهاي مسئول مربوطه باشد.

ماده61: لازم است آبسردكن مناسب به تعداد كافي براي استفاده شناگران در محوطه استخر وجود داشته باشد.

ماده 62: شرايط بهداشتي بوفه و رستوران موجود در محوطه استخر مشمول مواد مربوطه مندرج در فصل پنجم اين آئين نامه باشد.

ماده 63: وضعيت ساختماني و شيب بندي موج شكن و سرريز استخر بايد به نحوي باشد كه مانع برگشت آب به داخل استخر شود.

ماده 64: حضور نجات غريق واجد شرايط و متناسب با تعداد شناگران در محوطه استخر الزامي است.

ماده 65: وجود وسايل نجات غريق از قبيل چوب، تيرك، لوله عصائي شكل، حلقه نجات، تيوپ، طناب و ساير وسايل مورد نياز در محل استخر الزامي است.

فصل سوم وسايل و لوازم كار

ماده 66: ظروف مورد استفاده بايد داراي شرايط زير باشند:

* ظروف شكستني بايد تميز، بدون ترك خوردگي ولب پريدگي باشد.

* وسايل و ظروف فلزي كه براي تهيه و نگهداري و مصرف مواد غذايي به كار ميروند بايد سالم، صاف و بدون زنگ زدگي باشند.

* وسايل و ظروف غذا بايد پس از هر بار مصرف شسته، تميز و بر حسب ضرورت ضدعفوني گرديده و در ويترين يا گنجه مخصوص كه محفوظ باشد نگهداري شود.

ماده 67: استفاده از ظروف مشروحه زير ممنوع مي باشد:

* ديگ و ظروف مسي اعم از اينكه سفيد كاري شده يا نشده باشند.

* گوشت كوب و قاشق چوبي و سربي

* قندان بدون در پوش مناسب

* ظروف فاقد در ثابت و مخصوص براي عرضه موادي از قبيل نمك، فلفل، سماق، شكر و امثال آنها

* هرنوع ظروف و ابزاري كه توسط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي غير مجاز شناخته و آگهي مي شوند.

ماده 68: جنس و مشخصات ظروف، وسايل و دستگاههايي كه براي مراحل مختلف توليد و بسته بندي مواد خوردني، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي در كارگاهها و كارخانجات توليد اين مواد به كار مي روند بايد مورد تاييد وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي باشند.

ماده 69: مواد غذايي مانند بستني، آبميوه، انواع لبنيات و امثال آنها بايد در ظروف بسته بندي يكبار مصرف مورد تاييد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و ساخته شده از مواد اوليه نو (غير بازيافتي) و مرغوب و حتي الامكان تجزيه پذير و همواره سالم، تميز و بهداشتي عرضه مي گردد.

تبصره: آن دسته از مواد غذايي مزكور در ماده فوق كه توسط واحد هاي توليدي مجاز و داراي پروانه هاي معتبر بهداشتي تهيه و به طرق مجاز ديگر بسته بندي و عرضه مي شوند از شمول ماده مزكور مستثني مي باشند.

ماده 70: سطح ميزها بايد صاف، تميز، سالم، بدون درز و روكش آنها از جنس قابل شستشو و به رنگ روشن باشد.

ماده 71: صندلي ها و نيمكتها بايد سالم و تميز باشند.

ماده 72: براي هر مسافر تازه وارد بايد ار ملحفه، رو بالشي و شمد تميز و سالم استفاده شود و تعويض آنها حداقل هر سه روز يكبار اجباري است.

ماده 73: استفاده از لحاف، پتو، تشك و بالش كثيف و مندرس و بدون ملحفه ممنوع است.

ماده 74: استفاده از تختخوابهايي كه داراي پارگي يا شكستگي و يا گودرفتگي فنر باشد و ايجاد سروصداي غير طبيعي نمايد ممنوع است.

ماده 75: استفاده از مواد غير استاندارد از جمله كاغذهاي بازيافتي و كاغذهايي كه تميز نباشند و روزنامه و همچنين كيسه هاي پلاستيكي جهت پيچيدن و بسته بندي مواد غذايي ممنوع است.

ماده 76: جعبه هاي مقوايي و پاكت هاي كاغذي كه براي بسته بندي مواد غذايي استفاده ميشوند بايد از جنس سالم و استاندارد و كاملا تميز بوده و از نوع بازيافتي نباشد.

ماده 77: ظروف خميرگيري بايد صاف و تميز و بدون درز باشد. نصب شير آب بالاي ظرف خميرگيري لازم است.

تبصره: كوشش شود از دستگاه هاي خودكار براي تهيه خمير و ساير مواد مخلوط كردني استفاده گردد.

ماده 78 : براي حمل و نقل و جابجائي مواد غذائي فاسد شدني مانند انواع گوشت دام وطيور و آبزيان، مواد پروتئيني ، فراورده هاي خام و پخته غذايي دام و طيور آبزيان ، كله و پاچه و آلايش خوراكي دام ، شير و محصولات لبني و امثال آنها بايد منحصرا از وسايط نقليه مخصوص و مجهز به سردخانه سالم و مناسب استفاده شود .

ماده 79: براي حمل و نقل و جابه جايي هر نوع ماده غذايي كه بدون شستشو و پخت و پز مجدد به مصرف مي رسد، همچنين انواع نان، شيرينيجات و خشكبار و امثال آنها بايد از وسايط نقليه مخصوص و مجهز به اطاقك محفوظ و مناسب، تميز و بهداشتي استفاده شود.

ماده 80: براي حمل و نقل مواد اوليه مصرفي و محصولات نهايي كارگاهها و كارخانجات توليد مواد غذايي، حبوبات، غلات، ميوه جات و سبزيجات بايد صرفا از وسايط نقليه مخصوص حمل و نقل اين مواد كه مورد تاييد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي باشد استفاده شود .

ماده 81: كليه افرادي كه در وسايط نقليه موضوع مواد 78 لغايت 80 فوق الذكر با جابه جايي مواد غذايي سر و كار دارند مشمول ماده 2 اين آئين نامه در خصوص اخذ كارت معاينه پزشكي و تبصره هاي ذيل آن مي باشد.

ماده 82: صاحبان وسايط نقليه موضوع اين آئين نامه موظفند قبل از بهره برداري از آنها مجوز حمل و نقل مواد غذايي توسط وسيله نقليه مربوطه را از وزارت بهداشت اخذ نمايند.

تبصره: حمل و نقل هر نوع كالاي غير از مواد غذايي توسط وسايط نقليه مجاز حمل اين مواد ممنوع و علاوه بر اخذ جريمه موجب توقف وسيله نقليه متخلف به مدت حداقل يكماه خواهد شد.

ماده 83: حمل و نقل مواد غذايي و بهداشتي موضوع مواد 78 لغايت 80 اين آئين نامه توسط وسايط نقليه غير مجاز ممنوع و علاوه بر اخذ جريمه، موجب توقف وسيله نقليه متخلف به مدت حداقل يكماه خواهد شد.

ماده 84: استفاده از انبرك مخصوص از جنس استنلس استيل براي برداشتن دانه هاي شيريني جات، خرما ، خيار شور ، قطعات پنير ، حلوا و امثال آنها الزامي است .

فصل‌ چهارم‌ وظايف‌ مسئول‌ بهداشت‌ محل‌ و مأمورين‌ نظارت‌ و تكاليف‌ صاحب‌ يا مدير محلهاي‌ مشمول‌ قانون‌

ماده‌ 85: مأموريني‌ كه‌ از طرف‌ وزارت‌ بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشكي‌ براي‌ نظارت‌ و بازرسي‌ بهداشتي‌ ازمحلهاي‌ مشمول‌ قانون‌ اصلاح‌ ماده‌ 13 قانون‌ مواد خوردني‌، آشاميدني‌ ،آرايشي‌ و بهداشتي‌ تعيين‌ مي‌ شوند، موظفند متخلفين‌ از مقررات‌ بهداشتي‌ را با ذكر تخلف‌ و تنظيم‌ گزارش‌ به‌ مسئول‌ بهداشت‌ محل‌ معرفي‌ نمايند.

تبصره‌ 1 - مسئول‌ بهداشت‌ محل‌، رئيس‌ مركز بهداشت‌ شهرستان‌ يا رئيس‌ مركز بهداشتي‌ درماني‌ شهري‌ ياروستائي‌ است‌ كه‌ با تشخيص‌ و ابلاغ‌ معاون‌ امور بهداشتي‌ دانشگاه‌ يا دانشكده‌ علوم‌ پزشكي‌ و خدمات‌بهداشتي‌ درماني‌ محل‌ تعيين‌ مي‌ شوند.

تبصره‌ 2 - مأمور نظارت‌ يا بازرس‌ بهداشت‌ به‌ كاردان‌ يا كارشناسي‌ گفته‌ مي‌ شود كه‌ دوره‌ مخصوص‌ بهداشتي‌را گذرانده‌ و از طرف‌ وزارت‌ بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشكي‌ يا دانشگاههاي‌ علوم‌ پزشكي‌ و خدمات‌بهداشتي‌ درماني‌ كشور براي‌ امور بازرسي‌ و نظارتي‌ در زمينه‌ مسائل‌ بهداشت‌ محيطي‌ و بهداشت‌ مواد غذايي‌بكار گمارده‌ شده‌ و داراي‌ كارت‌ بازرسي‌ باشد.

تبصره‌ 3 - كارت‌ بازرسي‌ كارت‌ مخصوص‌ مدت‌ داري‌ است‌ كه‌ عكس‌ بازرس‌ روي‌ آن‌ الصاق‌ و مشخصات‌كامل‌ شناسنامه‌ اي‌ ، تحصيلاتي‌ و شغلي‌ وي‌ در آن‌ درج‌ شده‌ باشد. اين‌ كارت‌ منحصرأ توسط وزارت‌ بهداشت‌، درمان‌ و آموزش‌ پزشكي‌ ( با امضاي‌ وزير ) يا دانشگاههاي‌ علوم‌ پزشكي‌ و خدمات‌ بهداشتي‌ و درماني‌ ( باامضاي‌ رئيس‌ دانشگاه‌ ) براي‌ بازرسين‌ موضوع‌ تبصره‌ 2 فوق‌ صادر و هرگونه‌ سوء استفاده‌ از آن‌ جرم‌ محسوب‌مي‌ شود.

ماده‌ 86: مسئول‌ بهداشت‌ محل‌ در صورت‌ تائيد گزارش‌ مأمور نظارت‌، علاوه‌ بر معرفي‌ صاحب‌ يا مديرمؤسسه‌ و يا صاحب‌ يا راننده‌ وسيله‌ نقليه‌ به‌ دادگاه‌، كتبأ به‌ وي‌ اخطار مي‌ نمايد ظرف‌ مدت‌ معين‌ ( 15 روز تادوماه‌ حسب‌ نوع‌ و تعداد نواقص‌ ) ، نواقص‌ بهداشتي‌ را برطرف‌ نمايد .

ماده‌ 87: در صورتيكه‌ پس‌ از انقضاي‌ مهلت‌ داده‌ شده‌، محل‌ داراي‌ نواقص‌ بهداشتي‌ باشد ، بازرس‌ بهداشت مكلف است‌ مراتب‌ را به‌ مسئول‌ بهداشت‌ محل‌ گزارش‌ نمايد و مسئول‌ مذكور پس‌ از رسيدگي‌ و تائيد گزارش بازرس بهداشت‌ مكلف‌ است علاوه‌ بر معرفي‌ متخلف‌ به‌ دادگاه‌ محل‌ تعيين‌ شده‌ را با دستور كتبي‌ و صدوراخطار 24 تا 48 ساعته‌ موقتأ راي‌ مدت‌ حداقل‌ يك‌ هفته‌ تعطيل‌ و در مورد وسائط نقليه‌ دستور توقف‌ درپاركينگ‌ آن‌ را براي‌ مدت‌ حداقل‌ يك‌ هفته‌ به‌ نيروي‌ انتظامي‌ ابلاغ‌ نمايد.

ماده‌ 88: تعطيل‌ موقت‌ محل‌ با لاك‌ و مهر و يا مهر و موم‌ كليه‌ درها و راههاي‌ نفوذي‌ و نقاط حساس‌ مانندشيرهاي‌ آب‌ و گاز و كنتور برق‌ و امثال آنها و در مورد وسائط نقليه‌ توقف‌ وسيله‌ نقليه‌ مربوطه‌ توسط نيروي‌ انتظامي‌در پاركينگ‌ و تنظيم‌ صورت‌ مجلس‌ انجام‌ و با نصب‌ اطلاعيه‌ علت‌ تعطيل‌ يا توقف‌ همراه‌ خواهد بود.

تبصره‌ 1 - مسئوليت‌ نگهداري‌ از لاك‌ و مهر و يا مهر و موم‌ و اطلاعيه‌ علت‌ تعطيل‌ يا توقف‌ بعهده‌ صاحب‌ يامدير مؤسسه‌ تعطيل‌ شده‌ و يا صاحب‌ و يا راننده‌ خودرو متوقف‌ شده‌ مي‌ باشد.

تبصره‌ 2 - شرايط توقف‌ وسيله‌ نقليه‌ و صورت‌ مجلس‌ و ساير موارد برخورد با وسيله‌ نقليه‌ طبق‌ دستورالعملي‌خواهد بود كه‌ توسط نيروي‌ انتظامي‌ و وزارت‌ بهداشت‌ مشتركأ تنظيم‌ مي‌ شود.

ماده‌ 89: شكستن‌ لاك‌ و مهر و يا مهر و موم‌ و همچنين‌ برداشتن‌ موانع‌ ورود به‌ محل‌ تعطيل‌ شده‌ و يا داخل‌شدن‌ به‌ وسيله‌ نقليه‌ متوقف‌ شده‌ بدون‌ كسب‌ مجوز كتبي‌ از مسئول‌ بهداشت‌ محل‌ موجب‌ تعقيب‌ قانوني‌صاحب‌ يا مدير مؤسسه‌ تعطيل‌ شده‌ و يا صاحب‌ و راننده‌ خودرو متوقف‌ شده‌ خواهد بود.

ماده‌ 90: پس‌ از انقضاي‌ مدت‌ تعيين‌ شده‌ براي‌ تعطيل‌ موقت‌ محل‌ يا توقف‌ وسيله‌ نقليه‌، صاحب‌ يا مديرمؤسسه‌ تعطيل‌ شده‌ يا صاحب‌ يا راننده‌ وسيله‌ نقليه‌ متوقف‌ شده‌ ضمن‌ سپردن‌ تعهد قابل‌ قبول‌ متضمن‌ اجراي‌قانون‌ به‌ مسئول‌ بهداشت‌ محل‌، تقاضاي‌ بازگشايي‌ محل‌ تعطيل‌ شده‌ يا رفع‌ توقف‌ وسيله‌ نقليه‌ متوقف‌ شده‌ رامي‌ نمايد. مسئول‌ بهداشت‌ محل‌ در صورت‌ قبول‌ تقاضا و تعهد متقاضي‌، محل‌ تعطيل‌ شده‌ را صرفأ براي‌ رفع‌نواقص‌ بهداشتي‌ با دستور كتبي‌ موقتأ بازگشايي‌ و حسب‌ مورد دستور رفع‌ توقف‌ خودرو متوقف‌ شده‌ را براي‌رفع‌ نواقص‌ صادر مي‌ نمايد.

ماده‌ 91: بازگشايي‌ محل‌ و يا رفع‌ توقف‌ وسيله‌ نقليه‌ با شكستن‌ لاك‌ و مهر و يا مهر و موم‌ كليه‌ درها و راههاي‌نفوذي‌ و تنظيم‌ صورت‌ مجلس‌ انجام‌ و با نصب‌ اطلاعيه‌ حاوي‌ ، در حال‌ رفع‌ نواقص‌ بهداشتي‌ است‌، اجازه‌بهره‌ برداري‌ ندارد، همراه‌ خواهد بود.

بهداشت مواد غذایی در بیمارستانها
از آنجایی که وقوع یک مسمومیت غذایی در بیمارستان می تواند زندگی بیماران و دیگر افرادی را که به نحوی از غذای بیمارستان استفاده می کنند و گاه دچار ضعف سیستم ایمنی هم می باشند به خطر اندازد، رعایت بهداشت مواد غذایی در بیمارستان بسیار مهم می باشد. اصولا هر فردی که مواد غذایی را تهیه و آماده، طبخ و یا توزیع می نماید باید از اصول اولیه بهداشت مواد غذایی و مهارتهای اصولی در تهیه غذا و نقش پیشگیری کننده اش در بیماریهای ناشی از غذا آگاهی داشته باشد. مطالعات نشان داده اند که باکتریها بیشتر از ویروسها و انگلها در ایجاد بیماریهای غذایی موثرند و انسان می تواند به نحوی در انتقال این میکروارگانیسم ها به بیماران ایفای نقش کند. در این راستا:


مهمترین علل ایجاد بیماریهای ناشی از غذا عبارتند از:
1- فرایند طولانی مدت آماده سازی غذا
2- ذخیره سازی در دمای مناسب
3- سرد کردن غذا بطور خیلی آهسته پیش از قرار دادن آن در یخچال
4- عدم گرم کردن مجدد غذا تا دمایی که در آن باکتریهای مولد مسمومیت غذایی از بین می روند.
5- استفاده از غذای آلوده
6- عدم پخت کافی گوشت، محصولات گوشتی و طیور
7- عدم تخصیص مدت زمان کافی برای خروج از حالت انجماد گوشت و مرغ یخ زده
8- عدم نگهداری غذای پخته در یخچال در ظروف در بسته یا نگهداری آنها بصورت باز در مجاورت با غذای خام
9- پخت گوشت، محصولات گوشتی و طیور بیش از مقدار مورد نیاز
10- وجود بیماری مسری در دست اندر کاران تهیه و توزیع غذا
11- عدم رعایت بهداشت توسط کارگران بخش تغذیه
12- استفاده از وسایل و تجهیزات آلوده
از موارد فوق الذکر نتیجه گیری می گردد که کلیه غذاها باید با توجه به اصول ایمنی غذا و ضوابط بهداشتی تهیه گردند و کمیته کنترل عفونت و تغذیه بیمارستان مسئول پیشگیری، کشف و تحقیق در مورد وقوع بیماریهای غذایی می باشد.
مقدمه:
مسمومیت غذایی زمانی ایجاد می شود که غذا بوسیله ارگانیسم های بیماری زا یا سموم آلوده شود. زمانی که منشاء این آلودگی از باکتریهای بیماریزا باشد مدیریت غلط در بخش تغذیه (عدم نگهداری صحیح) ممکن است سبب گسترش آلودگیها شده و نهایتا باعث ایجاد بیماری در افراد مستعد گردد.
پیشگیری از مسمومیت غذایی باید به عنوان یک ضرورت در مجموعه فعالیت های بیمارستانی تلقی می شود. بیماری های ناشی از غذا در بخشهای بیمارستان ممکن است بیماران، کارکنان و ملاقات کنندگان را تحت تاثیر قرار دهد و یا به نحوی از طریق آنها شیوع یابد و حتی ممکن است از انتقال غذا از فضایی دیگر به بیمارستان صورت گیرد.
شایعترین میکروبهای دخیل در همه گیری بیمارستان به دنبال مصرف غذای آلوده عبارتند از :
سالمونلا (شایعترین میکروب(
استافیلوکوک اورئوس
کلستریدیوم پرفرینژنز
سایر علل عفونت های بیمارستانی ناشی از مصرف مواد غذایی عبارتند از:
باسیلوس سرئوس، شیگلا، ویبریوپارا همولیتیکوس، ویروس هپاتیت A، لیستریامونوسیتوژنز، یرسینیا انترکولیتیکا، کامپیلوباکتر ژژونی، ویبریوکلرا، ایکلای و کلستریدیوم بوتولینیوم.
گروههای آسیب پذیر:
همه بیماران و کارکنان بیمارستان به یک نسبت از آلودگی غذایی متاثر نمی شود. مقاومت گروههای مختلف در برابر آلودگیهای غذایی متفاوت است و در این خصوص بعضی از گروهها آسیب پذیرتر از گروههای دیگر قلمداد می شوند.
گروههای آسیب پذیر نسبت به آلودگی غذایی در بیمارستانها عمدتا شامل افراد زیر می باشند:
1- سالمندان، دیابتی ها، افراد دچار سندروم نقص ایمنی (HIV)، مبتلایان به سرطان و کاهش سطح اسید معده
2- بیمارانی که تحت درمان با آنتی بیوتیک قرار دارند.
گروه بیماران یاد شده بدلیل تماس های گاه مکرر با دیگر بیماران، کارکنان و ملاقاتی ها در معرض خطر بیشتری قرار دارند و در صورتی که بهداشت فردی در اینگونه افراد دچار ضعف باشد خطر بیشتری آنها را تهدید می نماید.
عوامل موثر در پیشگیری از آلودگی مواد غذایی:
دو فاکتوری که در پیشگیری از بیماریهای باکتریایی ناشی از غذا موثرند عبارتند از:
1- نگهداری غذا در دمای مناسب
2- پرهیز از آلودگی ثانویه غذای پخته بوسیله غذاهای خام یا کارکنان.
شیر پاستوریزه و فراورده های آن بجای شیر خام و تخم مرغ پاستوریزه شده بجای تخم مرغ خام استفاده شوند. لذا ضروری است مواد غذایی از منابع قابل اعتماد خریداری شود و حتی الامکان در بسته بندی های (لفافهای) مقاوم بطور صنعتی بسته بندی شده باشد. احتمال آلودگیهای میکروبی در بعضی از غذاهای خام در طی فرایند تولید باید بوسیله ذخیره سازی مناسب، از انجماد خارج کردن فراورده های گوشتی مطابق با میزان نیاز در یخچال در دمای کمتر از 5.c (.f14) و یا حرارت کافی، کاهش داده شود. بدلیل اینکه سطوح کار، چاقوها، اسلایسرها (برش دهنده ها)، ماهیتابه ها، دیگ ها و ظروف و سایر وسائل آشپزخانه می توانند باکتریها را از یک غذای آلوده به بقیه منتقل نمایند، سطوح تمام وسائل و ظروف آلوده قبل از آماده سازی غذا باید تمیز و ضدعفونی گردند. وسایلی مانند برش دهنده ها باید براحتی قابل تمیز کردن باشند و برای اطمینان از نظافت مناسب قابل جدا شدن باشند.
شستن دستها یک اصل اساسی در بهداشت پرسنل می باشد. تمام کارگران باید دستهایشان را بعد از کار کردن با گوشت های خام، میوه ها و سبزیجات و بعد از تماس با وسایل آلوده، سطوح کار، لباس، خون، خاک، دستمال و سایر اقلام و مهمتر از همه بعد از استفاده از توالت بشویند. غذاهای فاسد شدنی و دور ریختنی اضافی باید سریعا دور ریخته شوند. نقشه آشپزخانه و وسایل برای افزایش سرعت فرایند و پخت به گونه ای باید طراحی شود که شانس آلودگی ثانویه کاهش پیدا کند. برای پرهیز از تولید گرد .و غبار یا ترشحات آلوده در حال پخت و پز، برای تسهیل عمل نظافت و به منظور جلوگیری از ایجاد آلودگی بوسیله حشرات، جوندگان، فاضلاب و خونابه باید تفکیک گوشت خام از غذاهای پخته و غذاهای خام از پخته و نیز ذخیره سازی مناسب صورت پذیرد. بعلاوه پس مانده های آشپزخانه بیمارستان و بخشها باید در کیسه زباله گذاشته و بسته شوند و از دسترس حشرات و جوندگان محافظت و سپس به شیوه مناسب حمل شده یا ذخیره شوند ( بوسیله روشهای بهداشتی بر حسب شرایط(


آلودگی های ثانویه:
آلودگی ثانویه بوسیله اصلاح تکنیکهای استاندارد برای نظافت سطوح کار و وسایل آشپزخانه و با اطمینان از اینکه غذاهای خام در مناطقی از آشپزخانه آماده می شوند که بعدا جهت غذاهای پخته مورد استفاده قرار نمی گیرد، کاهش پیدا می کند.
استفاده از سطوح آلایش مجزا در صورتیکه جاذب نبوده و دارای خلل و فرج نباشند، ضروری نیست به شرط آنکه پس از هر بار استفاده برای گروههای غذایی مختلف تمیز و ضدعفونی شوند. ظرفشویی و وسایل شستشوی ظروف و تکنیکهایی که وسایل و ابزار را ضدعفونی و بهداشتی می کنند و از آلودگی جلوگیری می نمایند باید برای اطمینان از بهداشتی بودن غذا مورد استفاده قرار گیرند. مواد اولیه و شوینده های لازم برای بهداشت سرویس غذا باید بطور مرتب بررسی و بازبینی شوند بخصوص هر جا که در آشپزخانه تغییرات فیزیکی ایجاد شده و یا یک وسیله جدید برای استفاده در نظر گرفته می شود.
برنامه ریزی ضعیف و فقدان آموزش مناسب کارگران باعث وقوع بیماریهای ناشی از غذا می شود مثلا آب نشدن کافی گوشت قبل از پخت می تواند موجب عدم پخت آن به میزان کافی بشود و بوسیله نگهداری غذای نیم پز در فر بعد از پخت، یک محیط ایده آل برای باکتریهایی که در طی پخت باقی مانده اند، ایجاد می نماید.
باکتریهای مضر موجود در غذاها باید از طریق پخت کافی یا حرارت دهی مجدد و مناسب در مدت زمان مشخص نابود شوند، برای مثال گوشت قرمز، ماهی و طیور باید کاملا پخته شوند، بطوری که دمای تمام نقاط آن به بالاتر از .c68 (.f155) برای مدت 15 ثانیه برسد. دمای داخلی گوشت باید بوسیله دماسنج نوع سرنیزه ای اندازه گیری شود. دمای قسمت داخلی در زمانس را باید بطور مستمر کنترل گردد.

علت مشترک وقوع بیماریهای ناشی از غذا، نگهداری و ذخیره غذا در دمای نامناسب می باشد. این مشکل در مسمومیتهای غذایی ناشی از استافیلوکوک، باسیلوس سرئوس، کلستریدیوم پرفرینژنز و سالمونلا بیشتر است.
در بعضی موارد حتی وقتی که دمای فریزر و یخچال کافی است، دمای مرکز غذای فاسد شدنی به اندازه کافی برای رشد باکتریها یا سموم، مناسب می باشد. زیرا غذاها در ظرفهای نگهداری بزرگ بطور مناسب سرد نمی شوند.
وقتی غذاهای پخته شده در دمای اتاق نگهداری شوند یا در مقادیر بزرگ در یخچال قرار داده شوند بعد از مدت زمانی معادل 4 ساعت یا بیشتر میکروبهای باقیمانده در غذا ممکن است تکثیر پیدا کنند و مقادیر کافی سم جهت مسمومیت و بیماری ایجاد نمایند. (معمولا علت نگهداری غذای پخته شده به مدت طولانی در دمای اتاق به دلیل فضای ناکافی یخچال و فقدان آگاهی از اهمیت سرد شدن غذای پخته می باشد). بعلاوه دمای غذاهای پخته شده که احتیاج به یخچال دارند باید از .c60 (.f140) به .c21 (.f70) در عرض 2 ساعت و از .c21 به کمتر یا مساوی .c5 (.f31) در عرض 4 ساعت برسد. دمای نگهداری (ذخیره) نباید بیش از .c5 (.f41) باشد. غذاها باید در ظروف کم عمق قرار داده شوند بطوریکه بیش از 4 اینچ قطر نداشته باشند. زمانی که غذا باید از یک آشپزخانه مرکزی به سایر بخشها یا ساختمانهای بیمارستان بوسیله ترالی توزیع شود، نگهداری مشکل بزرگی است، زیرا در چنین مواردی باید غذاهای داغ را داغ و غذاهای سرد را سرد نگهداری نمود و ترمومترهای مورد استفاده باید استاندارد باشند.
غذاهای تحویل شده به آشپزخانه یا بخش، جهت جلوگیری از رشد باکتریها باید بطور صحیحی نگهداری شده و با کمترین دستکاری بوسیله کارکنان بخش توزیع شوند.
برای حصول اطمینان بیشتر، در بخش نیز باید افرادی که غذاها را سرو و توزیع می نمایند، آموزشهای لازم را مانند کارکنان آشپزخانه کسب نمایند.
در گذشته مشکلات آلودگی بدلیل رجحان غذاهای خام یا نیم پز بیشتر بوده اند ولی امروزه توصیه می گردد که عمدتا از مواد پخته شده یا پاستوریزه برای تهیه غذا استفاده شود.
بدلیل آلودگیهای گزارش شده و مشکلات پیش آمده و نیز جهت کاهش آلودگی ثانویه، لازم است که از مخلوط کن های مجزا برای مخلوط کردن تخم مرغهای خام برای غذاهای پوره استفاده شود. اقدامات بهداشتی و نظافت مستمر مخلوط کن ها بعد از مخلوط کردن تخم مرغ خام نیز لازم است. پرهیز از مصرف غذاهای خام در پیشگیری از ابتلا به سالمونلا و کامپیلوباکترژژونی حائز اهمیت می باشد. گفتنی است که اگرچه پختن غذا پیش از مصرف، خطر وقوع بسیاری از بیماریها را کم می نماید، ولی سم بعضی از میکروارگانیسم ها بالاخص استافیلوکوک، بدلیل اینکه آنتروتوکسین های آن نسبت به حرارت مقاومند، ممکن است از بین نرود.
سلامت و بهداشت کارکنان بخش غذا:
برای نظارت بر هر یک از کارگران بخش تغذیه، باید به عادات کاری، بهداشت شخصی و سلامت آنها توجه نمود. دستهای کارکنان بخش تغذیه باید ضدعفونی شوند تا از آلودگیهای ناشی از میکروارگانیسم هایی مانند استافیلوکوک اورئوس و سایر ارگانیسم های موجود در غذاهای خام (سالمونلا، کامپیلوباکتر ژژونی و یا کلستریدیوم پرفرینژنز) و یا مدفوع (سالمونلا spp، شیگلا، عوامل ویرال norwalk یا ویروس هپاتیت A) که ممکن است غذا را آلوده کنند، پیشگیری بعمل آید.
دستشویی بطور قراردادی باید نزدیک توالت باشد. هر دستشویی باید مجهز به یک ظرف صابون مایع، پودر و حوله بهداشتی باشد و یا دارای سیستم دست خشک کن اتوماتیک با هوا باشد. استفاده از حوله مشترک مجاز نیست و اگر حوله یکبار مصرف (کاغذی) استفاده شود وجود یک سطل زباله در نزدیک دستشویی اجتناب ناپذیر خواهد بود.
روشهای مختلفی برای تعیین میزان سلامت کارکنان بخش تغذیه وجود دارد که کشت مدفوع یکی از آنهاست. این آزمایشات ممکن است در بار اول به تشخیص دقیق آلودگی کمک نکند.
برای پیشگیری از انتقال عفونت از طریق مواد غذایی در بیمارستان، کمیته کنترل عفونت بیمارستانی معمولا وظایف و برنامه هایی را عهده دار است که اهم آنها به قرار زیر می باشد:
تدوین یک برنامه آموزشی جامع و کامل به زبان ساده برای ساده برای کارگران جدید و همچنین برای کلیه کارگران و کارکنان که بطور مرتب و منظم باید به اجرا درآید. چنین آموزشهایی باید شامل آموزشهای اولیه و با تاکید بر لزوم تمرینهای صحیح شستن دستها، اهمیت بیماریهای روده ای، جوشها و کورک و هر گونه عفونت پوستی بخصوص در انگشتان و دستها، آموزش تمیز کردن مناسب و صحیح وسایل، رعایت بهداشت عمومی و روش مناسب برای جمع آوری و تخلیه زباله باشد.
مسئولیت پیشگیری، کشف و تحقیق بر روی همه گیری های بیماریهای ناشی از غذا با کمیته کنترل عفونت می باشد. آنها می توانند نتایج بازرسی های اخیر بیمارستان را به دقت پیگیری نمایند.
پیشگیری از آلودگی در بخش آشپزخانه مانع شیوع بسیاری از بیماریهای ناشی از غذا می گردد. اطمینان از اینکه پرسنل واحد تغذیه فاقد زخم های پوستی هستند و آگاهی از بیماریهای موجود در بین کارگران که می تواند بوسیله غذا انتقال پیدا بکند.
کشت مدفوع باید بطور مناسب و حتی در طی بیماری انجام شود. در اسهال حاد، کشت مدفوع باید بسرعت انجام شود و کارگر تا رفع اسهال و دو کشت منفی با فاصله 24 ساعت یا بیشتر از 24 ساعت نباید به سر کار برگردد. مراقبت مرتب بیماران و کارگران، هر نوع بیماری گوارشی مربوط به غذا (عدم رعایت بهداشت در تغذیه) را آشکار می نماید. توجه به این نکات می تواند به کمیته کنترل عفونت نسبت به احتمال شیوع بیماریهای ناشی از غذا هوشیاری دهد.
به طورخلاصه اصول کلی در تهیه و پخت و نگهداری مواد غذایی به شرح زیر می باشند:
1- نگهداری غذا در دمای مناسب
2- پرهیز از آلودگی ثانویه بوسیله مواد غذایی خام یا پرسنل بیمار
3- تمیز و ضدعفونی کردن کلیه سطوح، وسایل و ظروف برای آماده سازی غذا
4- خروج سریع غذاهای فاسد شدنی و دور ریختنی و نظافت ظروف محتوی آنها
5- طراحی دقیق و عملی نقشه آشپزخانه و تجهیزات آن برای افزایش سرعت فرایند و آماده سازی غذا
6- بسته بندی پس مانده های آشپزخانه در کیسه های زباله و نگهداری آنها دور از دسترس حشرات و جوندگان
7- جداسازی محل و وسایل آماده سازی غذاهای خام از پخته
8- استفاده از ظرفشویی و وسایل مناسب جهت شستشو
9- دسترسی به مواد شوینده و ضدعفونی کننده مناسب
10- استفاده از ظرفهای مناسب جهت نگهداری مواد غذایی در فریزر و یخچال
11- استفاده ازترالی گرمکن دار با دماسنج های استاندارد
12- استفاده از تخم مرغ و شیر پاستوریزه جهت بیماران گاواژی و یا دارای رژیم پوره، نظافت مستمر مخلوط کن و سایر وسایل مورد استفاده در تهیه غذای بیماران گاواژی
13-  کنترل سلامت و بهداشت کارکنان واحد تغذیه:
الف نظارت بر ضدعفونی دستهای کارکنان به طور مستمر
ب تامین صابون مایع و پاک کننده مناسب برای دستشویی
ج کشت های مدفوعی متناوب و دوره ای از کارکنان
د آموزش مستمر کارکنان تهیه و توزیع غذا

 آیین‌نامه مدیریت زباله‌های بیمارستانی

کمیسیون امور زیربنایی، صنعت و محیط زیست در جلسه مورخ 19/12/1386 بنا به پیشنهاد شماره 39169-1 مورخ 1/7/1386 سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد ماده (11 قانون مدیریت پسماندها- مصوب 1383- و با رعایت جز (3) بند (ج) مصوبه شماره 56061/1901  مورخ 24/4/1386 شورای عالی اداری، ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته را به شرح زیر تصویب کرد:

ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته
فصل اول- اهداف
ماده 1- اجرای این ضوابط در جهت دستیابی به اهداف زیر است:
الف- حفظ سلامت عمومی و محیط زیست در مقابل اثرات نامطلوب پسماندهای پزشکی.
ب- اطمینان از مدیریت اجرایی مناسب و ضابطه‌مند پسماندهای پزشکی.
پ- ایجاد رویه‌‌ای مناسب و ضابطه‌مند برای تولید، حمل، نگهداری، تصفیه، امحا و دفع پسماندهای پزشکی.

فصل دوم- تعاریف
ماده 2- عبارات و اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
الف- قانون مدیریت پسماندها: منظور قانون مدیریت پسماندها- مصوب 1383- است.
ب- سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست.
پ- وزارت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
ت- پسماندهای پزشکی ویژه: به کلیه پسماندهای عفونی و زیان‌آور ناشی از بیمارستان ها، مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاه های تشخیص طبی، و سایر مراکز مشابه که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیت، بیماری‌زایی، قابلیت انفجار یا اشتغال، خورندگی و مشابه آن که به مراقبت ویژه (مدیریت خاص) نیاز دارند، گفته می‌شود.
ث- چهار دسته اصلی پسماند پزشکی: 1- پسماند عفونی 2- پسماند تیز و برنده 3- پسماند شیمیایی و دارویی 4- پسماند عادی.
ج- بی‌خطرسازی:‌اقداماتی که ویژگی خطرناک بودن پسماند پزشکی را رفع کند.
چ- سایر تعاریف مندرج در این ضوابط همان تعاریف قانون و آیین‌نامه اجرایی مدیریت پسماندها خواهد بود.


فصل سوم- حدود و اختیارات
ماده 3- وزارت، مسئول نظارت بر اجرای ضوابط و روش های مصوب است.
ماده 4- اجرای ضوابط و روش های مصوب برای کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که پسماندهای پزشکی را در هر شکلی تولید، تفکیک، جداسازی، جمع‌آوری، دریافت، ذخیره، حمل، تصفیه، دفع و یا مدیریت می‌نمایند الزامی است.
ماده 5- مدیریت‌های اجرایی پسماند موظفند براساس معیارها و ضوابط وزارت ترتیبی اتخاذ کنند تا سلامت، بهداشت و ایمنی عوامل اجرایی تحت نظارت آن ها تأمین و تضمین شود.
ماده 6- تولیدکنندگان پسماند موظف‌اند در جهت کاهش میزان تولید پسماند برنامه عملیاتی داشته باشد.
ماده 7- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که مبادرت به تأسیس مرکز درمانی اعم از بیمارستان، درمانگاه و کلینیک می‌نمایند، موظفند برنامه مدیریت اجرایی پسماند واحد یاد شده را به تایید وزارت برسانند.
ماده 8- پسماندهای پزشکی ویژه براساس تعریف مندرج در قانون، تا قبل از زمانی که تبدیل به پسماند عادی شوند، به عنون پسماند ویژه محسوب می‌شوند.


فصل چهارم- طبقه‌بندی پسماندهای پزشکی
ماده 9- طبقه‌بندی پسماندهای پزشکی به شرح زیر است:
الف- عادی ( شبه خانگی )
ب- پسماندهای ناشی از مراقبت‌های پزشکی ( پسماندهای پزشکی ویژه )

فصل پنجم- تفکیک، بسته‌بندی و جمع‌آوری
ماده 10- کلیه مراکز تولیدکننده پسماند پزشکی (اعم از بیمارستان ها، درمانگاه ها، مراکز بهداشت، آزمایشگاه ها، مراکز تزریق، رادیولوژی‌ها، داندانپزشکی‌ها، فیزیوتراپی‌ها، مطب‌ها و سایر مراکز تولید پسماند پزشکی ، مراکز تزریق، رادیولوژی‌ها، داندانپزشکی‌ها، فیزیوتراپی‌ها، مطب‌ها و سایر مراکز تولید پسماند پزشکی ) موظفند در مبدا تولید، پسماندهای عادی و پسماندهای پزشکی ویژه خود را با رعایت موارد زیر جمع‌آوری، تفکیک و بسته‌بندی کنند.
ماده 11- به منظور مدیریت بهینه پسماند، مراکز تولیدکننده پسماند پزشکی ( اعم از بیمارستان ها، درمانگاه‌ها، مراکز بهداشت، آزمایشگاه ها، مراکز تزریق، رادیولوژی‌ها، داندانپزشکی‌ها، فیزیوتراپی‌ها، مطب‌ها و سایر مراکز تولید پسماند پزشکی ) موظفند اقدامات زیر را انجام دهند:
الف- ترجیح بر استفاده از کالاهایی با تولید پسماند کمتر و غیرخطرناک (در مورد پسماندهای عادی (شبه‌خانگی) بیمارستانی، کالاهایی با تولید پسماند قابل بازیافت )
ب- مدیریت و نظارت مناسب بر مصرف.
پ- جداسازی دقیق پسماند عادی از پزشکی ویژه در مبدا تولید پسماند.
ت- ترجیح بر استفاده از محصولات کم خطرتر به جای

PVC، استفاده از رنگ های کم‌خطرتر به جای رنگ های با پایه فلزی.
ث- اولویت استفاده از:
1- پاک‌کننده‌های زیست تجزیه‌پذیر.
2- مواد شیمیایی ایمن‌تر.
3- استفاده از مواد با پایه آب به جای مواد با پایه حلال.
ماده 12- هر واحد باید برنامه عملیاتی مدیریت پسماند پزشکی ویژه خود را تهیه و در صورت مراجعه نمایندگان سازمان یا وزارت ارایه دهد.
ماده 13- تولیدکنندگان پسماند پزشکی موظفند پسماندهای تولیدی خود را شناسایی و آمار تولید را به تفکیک «عفونی»، «تیز و برنده»، «شیمیایی- دارویی» و «عادی» به صورت روزانه ثبت نمایند.
ماده 14- تولیدکنندگان باید پسماندهای پزشکی ویژه را به منظور اطمینان از حمل‌ونقل بی‌خطر، کاهش حجم پسماندهای پزشکی ویژه، کاهش هزینه‌های مدیریت پسماند و بهینه‌سازی و اطمینان از امحا، از جریان پسماندهای عادی مجزا نمایند.
تبصره- تفکیک انواع مختلف پسماندهای پزشکی برحسب چهار دسته اصلی از یکدیگر ضروری است.
ماده 15- کلیه پسماندهایی که روش امحای آن ها یکسان می‌باشند نیاز به جداسازی و تفکیک از یکدیگر ندارند.
ماده 16- پسماندهای حاوی فلزت سنگین خطرناک باید به طور جداگانه تفکیک شود.
ماده 17- در صورت مخلوط شدن پسماند عادی با یکی از پسماندهای عفونی، شیمیایی، رادیواکتیو و نظایر آن خارج کردن آن ممنوع است.
ماده 18- پسماندهای پزشکی بلافاصله پس از تولید باید در کیسه‌ها، ظروف یا محفظه‌هایی قرار داده شوند که شرایط مندرج دراین بخش را دارا باشند.
تبصره- در صورتی که از روش اتوکلاو برای تصفیه پسماند استفاده می‌شود لازم است که کیسه پلاستیکی پسماندهای عفونی و Safety Box قابل اتوکلاو کردن باشد.
ماده 19- بسته‌بندی پسماند پزشکی ویژه باید به‌گونه‌ای صورت پذیرد که امکان هیچ‌گونه نشت و سوراخ و پاره شدن را نداشته باشد.
تبصره- از آنجایی که بسته‌های حاوی پسماند، معمولاً حجم زیادی را اشغال می‌کنند، این بسته‌ها نباید پیش از تصفیه یا دفع فشرده شوند.
ماده 20- اعضا و اندام‌های قطع شده بدن و جنین مرده طبق احکام شرع جمع‌آوری و تفکیک می‌گردد.
ماده 21- پسماندهای تفکیک شده باید در ظروف و کیسه‌های مورد تایید قرار داده شوند.
ماده 22- کلیه پسماندهای تیز و برنده باید در ظروف (Satety Box) جمع‌آوری و نگهداری شود که این ظروف باید دارای ویژگی ها زیر باشند:
الف- به آسانی سوراخ یا پاره نشوند.
ب- بتوان به آسانی درب آن را بست و مهروموم نمود.
پ- دهانه ظرف باید به اندازه‌ای باشد که بتوان پسماند را بدون اعمال فشار دست، در ظروف انداخت و خارج کردن آن ها از ظرف ممکن نباشد.
ت- دیواره‌های ظرف نفوذناپذیر باشد و سیالات نتوانند از آن خارج شوند.
ث- پس از بستن درب، از عدم خروج مواد از آن اطمینان حاصل شود.
ج- حمل‌ونقل ظرف آسان و راحت باشد.
ماده 23- از کیسه‌های پلاستیکی برای جمع‌آوری و نگهداری پسماندهای تیز و برنده استفاده نشود.
ماده 24- دستگاه متراکم‌کننده و فشرده‌ساز و خردکننده نباید در مورد پسماندهای پزشکی استفاده شود مگر آنکه قبل از استفاده از دستگاه فوق و یا همزمان، ضدعفونی و یا بی‌خطرسازی پسماندها، انجام شده باشد. ظروف جمع‌آوری پسماندهای تیز و برنده نیز نباید به وسیله هیچ دستگاهی متراکم شوند.
ماده 25- کیسه‌های پلاستیکی حدقل باید دارای ویژگی ها زیر باشند:
الف- برای جمع‌آوری و نگهداری پسماندهای غیر از پسماندهای تیز و برنده استفاده شوند.
ب- بیش از دو سوم ظرفیت پر نشوند تا بتوان در آن ها را به خوبی بست.
پ- با منگنه و یا روش های سوراخ کننده دیگر بسته نشوند.
ماده 26- ظروف با دیواره‌های سخت حداقل باید دارای ویژگی ها زیر باشند:
الف- در برابر نشت، ضربه‌های معمولی و شکستگی و خوردگی مقاوم باشند.
ب- باید پس از هر بار استفاده بررسی و کنترل شود تا از تمیز بودن، سالم بودن و عدم نشت اطمینان حاصل شود.
پ- ظروف معیوب‌ نبایستی مورد استفاده مجدد قرار گیرند.
ماده 27- معایعات، محصولات خونی و سیالات بدن نباید در کیسه‌های پلاستیکی ریخته و حمل شوند مگر آنکه در ظروف یا کیسه‌های مخصوص باشند.
ماده 28- جنس ظروف نگهداری پسماند باید با روش تصفیه یا امحا سازگاری داشته باشد، همچنین ظروف پلاستیکی باید از پلاستیک‌های فاقد ترکیب‌های هالوژن ساخته شده باشند.
ماده 29- پسماندهای سیتوتوکسیک باید در ظروف محکم و غیرقابل نشت نگهداری شوند.
ماده 30- پسماندهای پزشکی باید پس از جمع‌آوری در ظروف و کیسه‌های تایید شده برای نگهداری و حمل، در داخل سطل با رنگ‌های مشخص قرار داده شوند. این سطل ها در صورتی‌که قابل استفاده مجدد باشند باید پس از هر بار خالی شدن، شسته و ضدعفونی شوند.
تبصره- جهت رفع آلودگی و گندزدایی از سطل ها، از روش های زیر استفاده می‌شود:
الف- شستشو با آب داغ حداقل 82 درجه سانتیگراد (180 درجه فاز نهایت) به مدت حداقل 15 ثانیه.
ب- گندزدایی با مواد شیمیایی زیر به مدت دست کم سه دقیقه:
1-  محلول هیپوکلریت 500ppm  کلر قابل دسترس.
2- محلو فنل 500ppm  عامل فعال.
3- محلول ید 100 ppm ید قابل دسترس.
4- محلول آمونیوم کواترنری 400ppm  عامل فعال.
5- سایر مواد گندزدای دارای مجوز با طیف متوسط.
ماده 31- از سطوح شیب‌دار نباید برای انتقال و جابه‌جایی پسماندهای عفونی استفاده کرد.
ماده 32- موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران موظف است با همکاری وزارت و سایر دستگاه های اجرایی حسب مورد، استانداردهای ماده (3) قانون و ماده (16) آیین‌نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها مربوط به پسماندهای پزشکی را ظرف سه ماه تهیه کند.
ماده 33- برچسب‌گذاری باید دارای ویژگی ها زیر باشد:
الف- هیچ کیسه محتوی پسماند نباید بدون داشتن برچسب و تعیین نوع محتوای کیسه از محل تولید خارج شود.
ب- کیسه‌ها یا ظروف حاوی پسماند باید برچسب‌گذاری شوند.
پ- برچسب‌ها با اندازه قابل خواندن باید بر روی ظرف یا کیسه چسبانده و یا به صورت چاپی درج شوند.
ت- برچسب در اثر تماس یا حمل، نباید به آسانی جدا یا پاک شود.
ث- برچسب باید از هر طرف قابل مشاهده باشد.
ج- نماد خطر مشخص‌کننده نوع پسماند باید به شکل مندرج در جدول شماره (2)  پیوست شماره (3) که به مهر «پیوست تصویب نامه هییت وزیران» تایید شده است برای پسماند عفونی و پسماند رادیواکتیو و پسماند سیتوتوکسیک باشد.
ح- بر روی برچسب باید مشخصات زیر ذکر شود:
1- نام، نشانی و شماره تماس تولیدکننده.
2 - نوع پسماند.
 3- تاریخ تولید و جمع‌آوری.
4 - تاریخ تحویل.
5 - نوع ماده شیمیایی.
6 - تاریخ بی‌خطرسازی.
ماده 34- مسئولان حمل‌ونقل پسماند، موظفند از تحویل گرفتن پسماندهای فاقد برچسب خودداری نمایند.
ماده 35- وقتی سه چهارم ظروف و کیسه‌های محتوی پسماند پزشکی ویژه، پر شد باید پس از بستن، آن ها را جمع‌آوری نمود.
ماده 36- پسماندهای عفونی و عادی باید همه روزه (یا در صورت لزوم چند بار در روز) جمع‌آوری و به محل تعیین شده برای ذخیره موقت پسماند، حمل شوند.
ماده 37- باید جای کیسه‌ها و ظروف مصرف شده بلافاصله کیسه‌ها و ظروفی از همان نوع قرارداده شود.
ماده 38- سطل‌های زباله پس از خارج کردن کیسه پر شده پسماند، بلافاصله شستشو و گندزدایی شوند.
فصل ششم- نگهداری
ماده 39- نگهداری پسماندهای پزشکی باید جدا از سایر پسماندهای عادی انجام شود.
ماده 40- محل ذخیره و نگهداری موقت باید در داخل مرکز تولید زباله طراحی شود.
ماده 41- جایگاه نگهداری پسماند باید دارای شرایط زیر باشد:
الف- پسماندهای پزشکی باید در محل به دور از تأثیر عوامل جوی نگهداری شوند و وضعیت کلی بسته‌بندی یا ظرف آن ها در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی مثل باران، برف، گرما، تابش خورشید و نظایر آن محافظت شود.
ب- جایگاه های نگهداری پسماندها باید به‌گونه‌ای ساخته شوند که نسبت به رطوبت نفوذناپذیر بوده و قابلیت‌ نگهداری آسان با شرایط بهداشتی مناسب را فراهم آورد.
پ- جایگاه‌های نگهداری باید دور از محل خدمت کارکنان، آشپزخانه، سیستم تهویه و تبرید و محل رفت‌وآمد پرسنل، بیماران و مراجعان باشد.
ت- ورود و خروج حشرات، جوندگان، پرندگان و... به محل نگهداری پسماندها ممکن نباشد.
ث- محل نگهداری پسماند باید دارای تابلوی گویا و واضح باشد.
ج- محل نگهداری نباید امکان فساد، گندیدن با تجزیه زیستی پسماندها را فراهم کند.
چ- انبارداری این پسماندها نباید به شیوه‌ای باشد که ظروف یا کیسه‌ها پاره و محتویات آن ها در محیط رها شود.
ح- امکان کنترل دما در انبار نگهداری و نیز نور کافی وجود داشته باشد.
خ- سیستم تهویه مناسب با کنترل خروجی وجود داشته باشد. سیستم تهویه آن کنترل شود و جریان‌ هوای طبیعی از آن به بخشهای مجاور وجود نداشته باشد.
د- امکان تمیز کردن و ضدعفونی محل و آلودگی‌ زدایی وجود داشته باشد.
ذ- فضای کافی در اختیار باشد تا از روی هم‌ریزی پسماند جلوگیری شود.
ر- دارای سقف محکم و سیستم فاضلاب مناسب باشد.
ز- دسترسی و حمل‌ونقل پسماند آسان باشد.
س- امکان‌ بارگیری با کامیون، وانت و سایر خودروهای باربری وجود داشته باشد.
ش- انبار دارای ایمنی مناسب باشد.
ص- محل بایستی مجهز به سیستم آب گرم و سرد و کف‌شوی باشد.
ض- چنانچه بی‌خطرسازی در محل اتاقک نگهداری تولید انجام می‌شود باید فضای کافی برای استقرار سیستم‌های مورد نظر در محل نگهداری پسماند فراهم باشد.
ماده 42- محل نگهداری برای واحد کوچک می‌تواند شامل سطل های دارای سیستم حفاظتی واقع در این محل امن باشد.
ماده 43- بازدید از محل به منظور جلوگیری از نشت و با ایجاد عفونت توسط تولیدکننده صورت پذیرد.
ماده 45- در صورت عدم وجود سیستم سردکننده، زمان نگهداری موقت (فاصله زمانی بین تولید و تصفیه یا امحا) نباید از موارد زیر تجاوز کند:
الف- شرایط آب و هوایی معتدل: 72 ساعت در فصل سرد و 48 ساعت در فصل گرم.
ب- شرایط آب و هوایی گرم: 48 ساعت در فصل سرد و 24 ساعت در فصل گرم.
ماده 46- انواع پسماندهای پزشکی ویژه باید جدا از یکدیگر در محل نگهداری شوند و محل نگهداری هر نوع پسماند باید با علامت مشخصه تعیین شود. به‌خصوص پسماندهای عفونی، سیتوتوکسیک، شیمیایی، رادیواکتیو به هیچ‌وجه در تماس با یکدیگر قرار نگیرند.

فصل هفتم- حمل‌ونقل
ماده 47- حمل‌ونقل در واحد تولیدکننده پسماند باید به صورت زیر صورت پذیرد:
الف- حمل پسماند در درون مرکز تولید پسماند به صورتی طراحی گردد که با استفاده از چرخ دستی یا گاری برای بارگیری و تخلیه آسان پسماند، امکان‌پذیر باشد.
ب- فاقد لبه‌های تیز و برنده باشد، به‌گونه‌ای که کیسه‌ها یا ظروف را پاره نکند.
پ- شستشوی آن آسان باشد.
ت- وسایل هر روز نظافت و ضدعفونی شوند.
ث- از چرخ‌دستی پسماند برای حمل مواد دیگر استفاده نشود و نشت‌ناپذیر باشد.
ج- از سیستم پرتاب برای انتقال زباله به محل نگهداری استفاده نشود.
ماده 48- تعویض وسیله حمل‌ پسماند از انتهای بخش در بیمارستان برای انتقال به محل نگهداری موقت ضروری است.
ماده 49- در واحدهایی که حجم تولید پسماند کم است مانند مطب‌ها می‌توان از سطل‌ زباله قابل شستشو، غیر قابل‌نشت، مقاوم و مجهز به کیسه‌های مقاوم برای حمل زباله استفاده شود.
ماده 50- تولیدکننده پسماند می‌توان حمل پسماند به محل امحا را از طریق قرارداد به شرکتهای صالح واگذار کند، نظارت بر حسن انجام کار برعهده تولیدکننده منطبق با ماده (7) قانون مدیریت پسماندها خواهد بود.
ماده 51- جابه‌جایی، حمل‌ونقل و بارگیری بسته‌ها و ظروف باید به‌گونه‌ای صورت پذیرد که وضعیت بسته‌بندی و ظروف ثابت مانده و دچار نشت، پارگی، شکستگی و بیرون‌ریزی پسماند نشوند.
ماده 52- حمل‌ونقل فرامرزی پسماند، تابع قوانین و ضوابط کنوانسیون بازل است.
ماده 53- بارگیری باید با شرایط زیر صورت پذیرد:
الف- واحد امحاکننده، از دریافت پسماندهای فاقد بر چسب اکیداً خودداری نماید.
ب- کارگران باید در مراحل مختلف بارگیری و تخلیه مجهز به پوشش مناسب مطابق دستورالعمل ماده (5) قانون مدیریت پسماندها که توسط وزارت تدوین شده است باشند.
پ- کیسه‌ها و ظروف را می‌توان مستقیماً در خودرو قرار داد.
ماده 54- خودرو حمل‌کننده پسماند باید دارای ویژگی ها زیر باشد:
الف- کاملاً سرپوشیده باشد.
ب- قسمت بار نفوذناپذیر و نشت‌ناپذیر باشد.
پ- قسمت بار دو جداره بوده و دارای سیستم جمع‌آوری و نگهداری شیرابه باشد.
ت- قسمت بار دارای سیستم ایمنی، ضد حریق و ضد سرقت باشد.
ث- بر روی بدنه خودرو در دو سمت و در سمت عقب، نماد بین‌المللی نوع پسماند و نام شرکت حمل‌کننده و شماره مجوز خودرو درج شود.
ج- از خودرو حمل پسماند برای حمل مواد دیگر با پسماندهای عادی استفاده نشود.
چ- اندازه خودرو متناسب با حجم پسماند باشد.
ح- ارتفاع درونی خودرو حدود 2/2 متر باشد.
خ- اتاق راننده از قسمت بار مجزا باشد.
د- امکان نظافت و ضدعفونی کردن داشته باشد. کف‌پوش خودرو از جنس فرش یا موکت نباشد و حتی‌الامکان پوششی یکپارچه و بدون درز داشته باشد.
ذ- در حین حمل‌ونقل و در زمان عدم استفاده قسمت بار قفل شود.
ماده 55- خودروهایی که قسمت بارکش آنه قابل جدا شدن است، ارجح می‌باشند، به این ترتیب می‌توان قسمت بار را در واحد بارگیری قرار داد و یا از آن به عنوان انبار استفاده کرده و پس از پر شدن، آن را با یک بارکش خالی،‌ تعویض نمود.
ماده 56- در مواردی که زمان نگهداری یا حمل طولانی‌تر از زمان های مندرج در ماده (46) است، باید از کامیون های با سیستم سردکننده استفاده کرد.
ماده 57- از مسیرهای کم‌ترافیک و کم‌حادثه برای رساندن پسماند به محل امحا استفاده شود.
ماده 58- حمل‌ونقل پسماند پزشکی صرفاً توسط شرکتهای صلاحیت‌دار و براساس مجوز و فرمهایی صورت گیرد که توسط وزارت و سازمان صادر می‌شود و در صورت نیاز و درخواست باید به مسئولان نظارتی اعم از وزارت، سازمان و مأموران راهنمایی و رانندگی ارایه گردد.
تبصره- حمل‌وانتقال پسماند پزشکی توسط پست ممنوع است.
ماده 59- حمل پسماند، صرفاً به مقصد نهایی مشخص شده در مجوز و بدون اتلاف زمان صورت پذیرد.
ماده 60- جابجایی و حمل‌ونقل پسماندهای تفکیک شده پزشکی ویژه با پسماندهای عادی ممنوع است.

فصل هشتم- بی‌خطرسازی، تصفیه و امحا
ماده 61- انتخاب روش بی‌خطرسازی و امحای پسماندهای پزشکی ویژه بستگی به عوامل مختلفی از جمله نوع پسماند، کارایی روش ضدعفونی، ملاحظات زیست محیطی و بهداشتی، شرایط اقلیمی، شرایط جمعیتی، میزان پسماند و نظایر آن دارد.
ماده 62- هر تولیدکننده پسماند پزشکی ویژه می‌بایست یکی یا تلفیقی از روش های بی‌خطر‌سازی، تصفیه و امحا را انتخاب و پس از تایید وزارت به اجرا گذارد.
ماده 63- مکان استقرار سیستم مورد استفاده در خصوص سیستم‌های متمرکز باید از نظر فنی و خروجی آلاینده‌ها به تایید سازمان برسد.
ماده 64- بی‌خطرسازی پسماندهای عفونی و تیز و برنده توسط مراکز عمده تولیدکننده پسماند پزشکی ویژه (مانند بیمارستان ها) و در شهرهای متوسط و بزرگ باید در محل تولید انجام شود تا مخاطرات ناشی از حمل‌ونقل و هزینه‌های مربوطه به حداقل برسد. در شهرهای کوچک و روستاها و مراکز کوچک، پسماندها می‌توانند در سایت مرکزی بی‌خطر گردند.
ماده 65- سایر مراکز تولید پسماند پزشکی ویژه (اعم از درمانگاه ها، مراکز بهداشت،‌آزمایشگاه ها، مراکز تزریق، رادیولوژی‌ها، داندانپزشکی‌‌ها، فیزیوتراپی‌ها، مطب‌ها و سایر مراکز تولید پسماند پزشکی ) می‌توانند در سایت‌های منطقه‌ای یا مرکزی، زباله تولیدی را بی‌خطر کنند و یا از امکانات بی‌خطرساز بیمارستان های مجاور استفاده کنند.
ماده 66- تحویل پسماند به واحدهای مرکزی تصفیه یا دفع فاقد مجوز دریافت نمایند.
ماده 67- واحدهای متمرکز بی‌خطرساز پسماند باید از وزارت و سازمان مجوز دریافت کنند.
ماده 68- مطابق ماده (7) قانون مدیریت پسماندها پس از تبدیل پسماند پزشکی ویژه به عادی،‌سازوکار مدیریت آن همانند پسماند عادی صورت می‌‌گیرد.
ماده 69- هر روش تبدیل پسماند پزشکی ویژه به عادی باید دارای ویژگی ها زیر باشد:
الف- دستگاه باید قابلیت غیرفعال‌سازی میکروبی اسپورهای باکتری (Microbial inactivation efficacy) به میزان حداقل تا (6) کاهش لگاریتمی در پایه (10) را داشه باشد. (6log10  )
ب- محصولات جانبی سمی یا خطرناک در حین بی‌خطرسازی تولید نگردد.
پ- خطر و احتمال انتقال بیماری و عفونت را حذف نماید.
ت- مستندات مربوط به انجام فرآیند و بررسی صحت عملکرد دستگاه وجود داشته باشد.
ث- خروجی هر روش بایستی برای انسان و محیط زیست بی‌خطر بوده و به‌راحتی و بدون انجام فرآیند دیگری قابل دفع باشد.
ج- از لحاظ ایمنی دارای شرایط مناسب باشد و در کلیه مراحل کار، ایمنی سیستم حفظ شود.
چ- مقرون به‌صرفه باشد.
ح- توسط جامعه قابل پذیرش باشد.
خ- از نظر بهداشتی و ایمنی برای کارکنان و کاربران و.... بی‌خطر باشد و یا حداقل خطر را ایجاد نکند.
د- در راستای عمل به تعهدات بین‌المللی کشور باشد.
ذ- کلیه روش های مورد استفاده باید در قالب مدیریت پسماند به تایید مراجع صالح برسد.
ر- در زمان های اپیدمی و خاص وزارت معیار جدید و موقت متناسب با شرایط و حداقل تا (6) کاهش لگاریتمی در پایه (10) باکتریهای شاخص را اعلام می‌نماید.
ز- اعضا و اندامهای قطع شده بایستی مجزا جمع‌آوری و برای دفع به گورستان محل حمل شده و به روش خاص خود دفن شود.
تبصره- ضوابط و معیارهای روش های عمده تصفیه در پیوست شماره (2) که به مهر «پیوست تصویب‌نامه هییت وزیران» تایید شده است خواهد بود.
ماده 70- نصب هرگونه زباله‌سوز اعم از متمرکز و غیر متمرکز در شهرها ممنوع است.
ماده 71- استقرار هرگونه سیستم تصفیه یا امحای مرکزی منوط به انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی خواهد بود.
ماده 72- با تغییر فناوری و روی‌ کارآمدن فناوریهای نو، واحدهای تولیدکننده موظف به بررسی کارآیی این فناوریها و در صورت تایید، استفاده از آن ها به جای روش های قدیمی‌تر می‌باشند.
ماده 73- این ضوابط به عنوان ضوابط جایگزین هر نوع ضابطه قبلی در این خصوص تلقی شده و در صورت وجود موارد مشابه، این ضوابط معتبر و قابل اجرا است.

 

 

 

 

 

كنترل حشرات و جوندگان موذي

‏1- اقدامات کنترل حشرات و جوندگان عبارتند از:‏
الف) شناسايي محل هاي آلوده و محل هاي زيست و رشد و تکثير آفت ها و ‏يا جو ندگان ‏
ب) بهسازي محيط ‏
ج) مبارزه شيميايي


‏2- بهسازي محيط‏

‏2-1- پوشاندن كليه درزها و شكاف هاي ديوار، كف ، سقف، بين پله ها و ... با ‏مصالح مناسب.‏
‏2-2- تعويض چارچوب فرسوده ي درب ها.‏
‏2-3- مجهز نمودن مجاري يا دهانه لوله هاي فاضلاب به توري سيمي با روزنه هاي ‏ريز به منظور جلوگيري از ورود و خروج حشرات ( بويژه سوسك ها)
‏2-4- تعمير و بهسازي اطراف دهانه حلقه چاه با مواد مناسب. ‏
‏2-5- جمع آوري و حمل و نقل بهداشتي زباله در داخل ساختمان و نظافت مرتب و ‏روزانه كليه واحد ها. ‏
‏2-6- پرهيز از ريخت وپاش مواد غذائي و تلمبار كردن پس مانده مواد غذائي خشك ‏در ساختمان ها. ‏
‏2-7- از نصب صفحات پرسيانا يا صفحات مشابه كه كاملاً به ديوار نچسبيده و محل ‏مناسبي براي نشو و نماي سوسك ها بوجود مي آورند جلوگيري بعمل آيد.‏

‏3 - مبارزه شيميايي(در مبارزه شيميايي به اين نكات تو جه شود.)‏
‏3-1- بر روي سموم مصرف ، فرمو لاسيون، نحوه کاربرد، نوع ماده موثر و غلظت ‏مصرف و پادزهر نگاشته شده باشد.‏
‏3-2- اطلاع رساني كافي قبل از سمپاشي در اما کن انجام گيرد. ‏
‏3-3- قبل از سمپاشي بايستي بر اسا س سم مصرفي پادزهر سم مربو ط تهيه شده و نيز ‏اقدامات او ليه جهت نجات افراد مسمو م تعبيه گردد.‏
‏4- سموم شيميايي مصرفي
‏4-1- سم مصرفي در محل سکونت و کار افراد نبايد دوره ابقايي طولاني داشته باشد.‏
‏4-2- سم مصرفي بايد حتي الامکان از گروه هاي کم خطر باشد.‏
‏4-3- کاربرد سموم کلره و فسفره در محل سکونت و و يا اماکن کاري بسته ممنو ع ‏مي باشد.‏
توجه: استفاده موردي از اين سموم در محوطه هاي باز بايستي به تاييدکارشناس مبارزه ‏با حشرات و جوندگان برسد.‏
‏5- اقدامات مهم در هنگام سمپاشي‏
‏5-1- سمپاشي به هنگام حضور افراد ساکن و يا شاغل ممنوع است.‏
‏5-2- صحبت کردن، خوردن، آشاميدن، سيگار کشيدن در زمان سمپاشي ممنوع ‏است.‏
‏6- وسايل حفاظت فردي براي سمپاش‏
‏6-1- عينک رنگي همراه با سايبان صورت(براي حفاظت چشم ها و صورت در مقابل ‏تراوشات سموم)‏
‏6-2- تجهيزات حفاظت تنفسي (ماسک مخصو ص سمپاشي به منظور حفاظت بيني ‏و دهان از ذرات سم)‏
‏6-3- لباس کار با آستين هاي بلند (لباس تمام قسمت خارجي بدن تا روي چکمه ها را ‏بپو شاند)‏
‏6-4- دستکش هاي لاستيکي (جهت حفاظت دست ها از جذب پوستي سم)‏
‏7- کمک هاي اوليه در هنگام بروز مسموميت‏
‏7- 1- خارج نمودن فرد بلافاصله از محل سمپاشي‏
‏7-2- وسايل و تجهيزات آلوده به سم از فرد دور شود و محل هاي آلوده بدن فرد با ‏آب و صابون شسته شود.‏
‏7-3- فرد مسموم بايستي پس از انجام اقدامات فوق به نزديکترين مرکز بهداشتي و ‏درماني ارجاع داده شده و کادر درماني در جريان نوع سم مصرفي، دوزآن، ونوع ‏پادزهر قرار گيرند. ‏
‏8- عمليات کنترل جوندگان ‏
‏8-1- در مورد عمليات کنترل جوندگان تمام مراحل شناسايي کلني هاي فعال، طعمه ‏گذاري، پايش طعمه ها، طعمه گذاري مجدد، مسدود کردن کلني هاي غير فعال، ‏جمع آوري و معدوم سازي لاشه ها بايستي توسط شرکت هاي ارائه کننده خدمات ‏سمپاشي و مبارزه با آفات و جوندگان انجام گيرد.‏
‏8-2- استفاده از سموم مصرفي نظير سموم فسفردوزنگ و يا سموم ارسنيکي در ‏اماکن غذايي،کاري و مسکوني و انساني ممنو ع است.‏
‏8-3- پس از طعمه گذاري لاشه هاي موش بوسيله انبر و با استفاده از دستکش جمع ‏آوري و در کيسه پلاستيکي قرار داده شده و سپس همراه با زباله هاي بيمارستاني و يا ‏در محل مناسبي دور از محيط انساني و دامي با عمق حداقل نيم متر در زمين دفن شده ‏و روي آن آب آهک ريخته شود.‏
‏8-4- تمام نکات ايمني و احتياطي و کمک هاي اوليه ذکر شده براي کنترل ناقلين و ‏آفات بايستي در اجراي برنامه کنترل جوندگان نيز رعايت گردد.‏
9- وظايف کارشناس يا ناظر بهداشت‏
‏9-1- آموزش به پرسنلي شاغل در مکان هاي تهيه و توزيع مواد غذايي محل هاي ‏مسکوني و يا صنعتي كه در امر مبارزه با حشرات و جوندگان درگير هستند. اين ‏آموزش در زمينه شناخت مشکلات ناشي از آفات، جوندگان و راه هاي مقابله با آنها ‏مي باشد.‏
‏9-2- به منظور اجراي کنترل آفات و جوندگان در صورت هماهنگي با شرکت هاي ارائه ‏دهنده اين خدمات بايستي شرايط ذيل مورد توجه قرار گيرد:‏
الف) اين شرکت ها داراي مجوز سمپاشي در اماکن عمومي و مسکوني از ‏وزارت بهداشت، درمان و آمو زش پزشکي باشند.‏
ب) وسايل و تجهيزات لازم جهت انجام عمليات سمپاشي را دارا باشند.‏
ج) داراي نيروي کار آموزش ديده و بيمه شده به تعداد کافي جهت اجراي برنامه ‏هاي کنترلي باشند.‏
د) مواد شيميايي و سموم مورد استفاده آنها جهت سمپاشي و طعمه گذاري بايد ‏داراي شرايط استاندارد باشد.‏

وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی

معاونت سلامت مرکز

سلامت محیط وکار

راهنماي کشوري مدیریت فاضلاب بیمارستانی

مقدمه

فاضلاب ناشی از بیمارستانها و مراکز بهداشتی درمانی به طور کلی از نظر کیفی تقریباً مشابه فاضلاب شهري هستند اما ممکن است داراي مواد و ترکیبات بالقوه سمی وعفونی نیز باشند که سلامت محیط، کارکنان شاغل در بخش بهداشت و درمان و کل جامعه را به خطر بیندازد.

در کشورهاي توسعه یافته و برخی کشورهاي در حال توسعه به دلیل اینکه مقادیر زیادي آب در بیمارستانها مصرف می گردد، فاضلاب تولیدي به صورت رقیق شده می باشد و پساب خروجی از بیمارستانها ومراکز بهداشتی درمانی بدون نیاز به تصفیه اضافی در تصفیه خانه هاي فاضلاب شهري تصفیه

 می گردند، و بدون آنکه خطر خاص بهداشتی و زیست محیطی را سبب گردد. فقط تحت شرایط خاص نظیر شیوع بیماریهاي اسهال حاد زائدات بیماران باید به طور اختصاصی جمع آوري و گندزدایی شوند. درکشورهایی که شبکه جمع آوري فاضلاب وجود ندارد، تخلیه فاضلاب (بیمارستانها ومراکز بهداشتی درمانی)به صورت تصفیه نشده و یا تصفیه شده به طور ناقص باعث مخاطرات اجتناب ناپذ یري بر روي بهداشت و سلامت جامعه خواهد شد. مطالعات انجام

6/14%  و 3/33%   یافته آلودگی فاضلاب بیمارستانی به شیگلا و سالمونلا را به ترتیب گزارش کرده اند. لازم به ذکر است که اثرات سمی موادشیمیایی موجود در فاضلاب مراکزبهداشتی درمانی بیمارستانی بر روي باکتري و میکروارگانیسم هاي فعال در فرآیند تصفیه فاضلاب از خطرات دیگر موجود در فاضلابهاي این مرکز میباشد.

 

1 -  ویژگیها و خطرات ناشی از فاضلاب هاي بیمارستانی

 

1-1 عوامل میکروبی بیماریزا

مهمترین موضوع نگران کننده در ارتباط با فاضلابهاي بیمارستانی که داراي عوامل بیماریزاي رودهاي، باکتريها، ویروسها و عوامل انگلی هستند، آن است که این پاتوژن ها به راحتی از طریق آب منتقل میگردد. فاضلاب آلوده تولیدشده از بخشهایی که بیماران روده اي را درمان میکند در طی شیوع بیماریهاي همه گیري اسهال یکی از مهمترین مسائل و مشکلات بهداشت محیط هستند. موضوع دیگري که مطرح است آن است که برخی ازعوامل بیماریزاي موجود در فاضلاب هاي بیمارستانی مقاومت دارویی بالایی دارند، به همین دلیل به عنوان یک تهدید جدي بر روي سلامت جامعه می باشند. علاوه بر آن برخی از میکروارگانیسم هاي فوق ممکن است مقاومت دارویی خود را به سایر عوامل بیماریزامنتقل کنند به همین دلیل در صورت شیوع عوامل عفونی در جامعه درمان نیز مشکل خواهد بود.

 

1-2 - مواد شیمیایی خطرناك

مقادیر جزئی از موادشیمیایی به علت گندزدایی و نظافت وارد شبکه هاي جمع آوري فاضلاب میشوند. اما اگر مدیریت مناسب اعمال نگردد مقادیر زیادي از موادشیمیایی ممکن است وارد شبکه هاي جمع آوري فاضلاب گردد.

1-3- زایدات دارویی

اغلب مقادیر جزئی از زایدات دارویی هم توسط بخشهاي مختلف بیمارستانی و همچنین توسط داروخانه در داخل شبکه هاي جمع آوري فاضلاب تخلیه میگردد. اگر مدیریت مناسب اعمال نگردد ممکن است مقادیر زیادتري از زایدات دارویی که شامل آنتی بیوتیک ها و داروهاي ژنوتوکسیک خواهد بود در شبکه هاي جمع آوري فاضلاب تخلیه گردد.

1-4- ا یزوتوپ هاي رادیواکتیو

مقادیر جزئی از ایزوتوپ هاي رادیواکتیو توسط بخشهاي انکولوژي در داخل شبکه هاي جمع آوري فاضلاب تخلیه خواهند شد که خطري براي بهداشت محیط زیست نخواهند داشت به شرطی که مدیریت مناسب اعمال گردد.

2 - مدیریت فاضلاب

پایه و رکن اصلی مدیریت فاضلاب هاي بیمارستانی اعمال محدودیت شدید بر روي تخلیه مایعات خطرناك و سمی در شبکه هاي جمع آوري فاضلاب است. براي اجراي صحیح مدیریت فاضلاب بیمارستانی لازم است روشهاي مناسب جمع آوري و بی خطرسازي گروههاي مختلف زایدات بیمارستانی اجرا شود.

2-1- روشهاي جمع آوري و بی خطرسازي گروههاي مختلف زایدات بیمارستانی:

2-1-1- زایدات دارویی

به طور کلی مدیریت صحیح زایدات دارویی با کاهش تولید زایدات دارویی شروع می گردد، به دلیل اینکه دفع مقادیر کم زایدات شیمیایی و دارویی نسبتاً راحت و ارزان می باشد ولی مقادیر زیاد آنها نیاز به تأسیسات خاص تصفیه و بی خطرسازي دارد.

2-1-1-1- دفع مقادیر کم زایدات دارویی

روش هاي دفع مقادیر کم زایدات دارویی شامل ذیل میباشد .

الف - دفع به طریق دفن در زمین

مقادیر کم زایدات دارویی که به طور روزانه تولید می گردد می تواند در داخل مقادیر زیاد زباله هاي عمومی دفن گردد. اما باید توجه داشت که داروهاي سیتوتوکسیک و نارکوتیک حتی در مقادیر کم به هیچ عنوان نباید دفن گردد.

ب - قراردادن در داخل ظروف و تثبیت زایدات ( Encapsulation )

مقادیر کم زایدات دارویی ممکن است به همراه زایدات تیز و برنده در داخل ظروف قرار گرفته و تثبیت گردد.

ج-  دفن بهداشتی در داخل محوطه بیمارستان

دفن بهداشتی مقادیر کم زایدات دارویی در داخل محوطه بیمارستان از دسترسی جداکنندگان غیرمجاز  )زباله دزدها(  به زایدات جلوگیري میکند، این روش فقط براي تأسیسات بیمارستانی که برنامه هاي محدودي براي مدیریت زایدات دارند مناسب می باشد.

د - تخلیه به شبکه هاي جمع آوري فاضلاب

مقادیر متوسط مواد دارویی مایع یا نیمه مایع نظیر محلولهاي حاوي ویتامینها، شربتهاي سرفه، سرم هاي داخل وریدي، قطرههاي چشمی و غیره)اما نه داروهاي آنتی بیوتیک و داروهاي سیتوتوکسیک ( ممکن است در مقادیر زیاد آب ترقیق شده و داخل شبکه هاي جمع آوري فاضلاب تخلیه گردد.

 

2-1-1-2- دفع مقادیر زیاد زایدات دارویی

دفع مقادیر زیاد زایدات دارویی ممکن است زمانی لازم شود که تحت شرایط خاص نظیر تعطیلی داروخانه یا شرایط اضطراري مقادیر زیادي از زایدات ایجاد گردد. در این شرایط براساسروشزیر می توان جهت دفع این گونه زایدات اقدام کرد.

سوزاندن یکی از روش دفع زایدات دارویی می باشد.  ( در زباله سوز استانداردمجهز به تجهیزات تصفیه گاز خروجی وبا مکان یابی مناسب ) جهت اطمینان از ایجاد شرایط بهینه احتراق در سوزاندن زایدات دارویی، آنها را باید با مقواهاي بسته بندي داروها یا سایر مواد قابل احتراق مخلوط کرد. در حالت ایده آل زایدات دارویی باید در زباله سوزهایی که براي زایدات صنعتی طراحی و ساخته شده اند ( زباله سوزهاي با کوره چرخان ) سوزانده شوند. این نوع زباله سوزها در دماي بالا ( بیش از 1200 درجه سانتیگراد ) مورد بهره برداري قرار می گیرند.

زایدات جامد، مایع و نیمه مایع می تواند، در داخل بشکه هاي فلزي تثبیت گردد. دفع مقادیر زیاد زایدات دارویی با این روش توصیه نمی شود مگر اینکه زایدات پس از تثبیت شدن در محل هاي دفن بهداشتی دفع گردند و خطر آلودگی آب هاي زیرزمینی به حداقل مقدار رسانده شود. مقادیر زیاد زایدات دارویی نباید به همراه زایدات عمومی بیمارستان دفع گردد و همچنین نباید جهت تخلیه در شبکه هاي جمع آوري فاضلاب ترقیق گردد ( به استثناء محلول خاص دارویی نظیر محلول هاي ویتامین دار) ، سرمهاي داخل وریدي، ( نمک ها، آمینواسیدها، لیپیدها، گلوکز و غیره (که تقریباً بیخطر هستند را میتوان در

 محل هاي دفن دفع کرد و یا به شبکه هاي جمع آوري فاضلاب تخلیه نمود. آمپول ها باید در یک سطح محکم و غیرقابل نفوذ خرد شوند. در حین خرد کردن آنها باید کارگران از لباس کار محافظ، عینک هاي محافظ چشم و دستکش و غیره استفاده کنند. شیشه ها سپس باید جارو شده جمع آوري گردند و به همراه زایدات تیز و برنده دفع گردند. آمپول ها به علت اینکه ممکن است منفجر گردند و به زباله سوزها آسیب برساند و همچنین کارگران را مصدوم کننده نباید سوزانده شوند.

2-1-3- زایدات سیتوتوکسیک

زایدات سیتوتوکسیک بسیار خطرناك هستند و هرگز نباید در محل هاي دفن دفع گردد و یا به داخل شبکه هاي جمع آوري فاضلاب تخلیه شوند . گزینه هاي ممکن براي دفع این گونه زایدات شامل موارد زیر است.

داروهایی که تاریخ گذشته اند و یا مازاد بر مصرف هستند با بسته بندي مناسب باید به تولیدکننده اصلی برگردانده شوند. این کار به ویژه در کشورهایی که از زباله سوز استفاده نمی کنند یک گزینه مناسب می باشد. داروهایی که بسته بندي آنها از بین رفته است باید مشابه حالت اصلی بسته بندي شوند و بر روي آنها علامت تاریخ گذشته و یا مازاد بر مصرف زده شوند.

نابودي کامل زایدات سیتوتوکسیک با این روش ممکن است به دماي بیش از C   1200°نیاز داشته باشد. سوزاندن این نوع زایدات در دماهاي پایین تر ممکن است باعث پخش بخارات سمی سیتوتوکسیک در هوا گردد. زباله سوز مورد استفاده باید استاندارد ومجهز به تجهیزات تصفیه گاز خروجی وبا

مکان یابی مناسب باشد. سوزاندن زایدات سیتوتوکسیک در بیشتر زباله سوزهاي زایدات شهري و زباله سوزهاي تک محفظه اي و یا سوزاندن به صورت رو باز، کار صحیحی نمی باشد.

تجزیه شیمیایی ترکیبات سیتوتوکسیک را به ترکیبات غیر سمی و غیر ژنوتوکسیک تبدیل می کند. این روش نه تنها براي زایدات دارویی استفاده می شود بلکه براي تمیز کردن لباس هاي حفاظتی و مکان هاي کثیف نیز استفاده می گردد. این روش براي کشورهاي در حال توسعه نیز مناسب است . بسیاري از روش هاي شیمیایی نسبتاً ساده و بی خطر هستند، این روش ها شامل اکسیداسیون به وسیله پرمنگنات پتاسیم (  (KMnO4و یا اسید سولفوریک (H2SO4) و ازت زدایی به وسیله هیدروبرومیک اسید (HBr) یا احیاء به وسیله نیکل و آلومینیوم می باشد.

لازم به ذکر است که هیچ کدام از روش هاي سوزاندن و یا تجزیه شیمیایی در حال حاضر راه حل مناسبی براي بی خطرسازي و یا تصفیه مایعات بیولوژیکی و محل هاي آلوده به عوامل آنتی نئوپلاستیک نیستند. تا زمانی که روش مناسبی براي بی خطرسازي زایدات سیتوتوکسیک ارائه نشده است بیمارستان باید نهایت احتیاط را براي دفع زایدات دارویی سیتوتوکسیک به کار برد. در جاهایی که سوزاندن با دماي بالا و روش هاي تجزیه شیمیایی در دسترس نباشد و همچنین امکان ارسال زایدات سیتوتوکسیک به یک کشور دیگر جهت بی خطرسازي در تأسیسات مناسب نیز وجود نداشته باشد، حداقل کاري که می توان انجام داد قراردادن در داخل ظروف و تثبیت و جامد کردن آنها است.

2-1-3- زایدات شیمیایی

نظیر زایدات دارویی، مدیریت زایدات شیمیایی با کاهش مقادیر تولید آنها شروع می شود.

2-1-4-1- دفع زایدات شیمیایی عمومی

زایدات شیمیایی معمولی غیرقابل بازیافت، نظیر آمینواسیدها و نمک هاي خاص ممکن است به همراه زایدات شهري دفع و یا به شبکه هاي جمع آوري فاضلاب تخلیه گردد.  تخلیه زایدات شیمیایی مایع به همراه جامدات معلق و جامدات محلول در شبکه هاي جمع آوري فاضلاب به طور سنتی در بسیاري از کشورها پذیرفته شده است . اما به هر حال مجوز رسمی از مقامات مسئول جهت تخلیه زایدات شیمیایی به شبکه جمع آوري فاضلاب لازم است.  معمولاً شرایط لازم جهت تخلیه به شبکه هاي جمع آوري فاضلاب شامل محدودیت هایی موجود در غلظت آلاینده ها، محتوي جامدات معلق، دما ، pH  و غیره

می باشد.

تخلیه موادشیمیایی خطرناك به داخل شبکه جمع آوري فاضلاب ممکن است سبب اثرات بد بر روي کارکنان تصفیه خانه و همچنین فرآیند تصفیه در تصفیه خانه باشد. مواد نفتی، کاربیدکلسیم  و حلال هاي هالوژن، نباید به شبکه هاي جمع آوري فاضلاب تخلیه گردند.

2-1-4-2- دفع مقادیر کم زایدات شیمیایی خطرناك

مقادیر کم زایدات شیمیایی نظیر باقیمانده موادشیمیایی در داخل جعبه هاي بسته بندي، ممکن است به روش سوزاندان با زباله سوزهاي استاندارد، تثبیت کردن در داخل ظروف و یا دفن در زمین انجام گیرد.

2-1-4-3-  دفع مقادیر زیاد زایدات شیمیایی خطرناك

جهت دفع مقادیر زیاد زایدات شیمیایی خطرناك روشی که هم ارزان و هم کاملاً بی خطر باشد وجود ندارد . روش دفع این زایدات براساس ماهیت خطري که در آنها وجود دارد متفاوت خواهد بود. زایداتی که قابل سوزاندن می باشند شامل زایداتی نظیر حلال ها هستند، اما باید توجه داشت که زایدات شیمیایی نظیر حلال هاي هالوژنه در مقادیر زیاد ( که به عنوان نمونه داراي فلوئور و کلر هستند)  نباید سوزانده شوند مگر این که تأسیسات زباله سوزي استاندارد ومجهز به تجهیزات کنترل آلودگی هوا و مجهز به تجهیزات تصفیه گاز خروجی ) وبا مکان یابی مناسب )باشند.  آن بخش از زایداتی را که نمی توان به نحو

مناسب و بی خطر سوزاند، باید توسط شر کت ها و یا سازمان هاي تخصصی داراي مجوز جمع آوري و دفع گردند . این شرکت ها ممکن است زایدات جمع آوري شده را توسط زباله سوزهاي چرخان  (Rotary kiln)بسوزانند و یا به روش شیمیایی تصفیه کنند  یا در محل خاصی که جهت نگهداري زایدات شیمیایی طراحی شده اند ذخیره کنند . 

گزینه هاي دیگر دفع زایدات شیمیایی خطرناك شامل روش هایی نظیر برگرداندن آنها به تولیدکننده اصلی این مواد می باشد. البته به شرطی که تولیدکننده اصلی مجهز به امکانات دفع و بی خطرسازي این نوع زایدات باشد. همچنین می توان زایدات را به کشور دیگري که تجهیزات لازم را جهت دفع و بی خطرسازي زایدات خطرناك دارد فرستاد. فرستادن و نحوه بارگیري و حمل این زایدات باید از معاهده هاي بین المللی نظیر معاهده بازل پیروي کند.

استفاده از برخی از محصولات براي مصارف غیرپزشکی نیز می تواند مد نظر قرار گیرد به عنوان مثال می توان از گندزداهاي تاریخ گذشته جهت شستشو و تمیزکردن توالت ها استفاده کرد. لازم به ذکر است که علاوه بر موارد بحث شده اقدامات زیر در ارتباط با زایدات شیمیایی خطرناك قابل توصیه است.

2-1-4-5- زایدات حاوي مقادیر زیادي فلزات سنگین

به دلیل خطر آلودگی هوا به بخارات سمی زایداتی که داراي جیوه و یا کادمیوم هستند هرگز نباید سوزانده شوند، همچنین هرگز نباید در زمینه دفن گردند، به دلیل اینکه امکان آلودگی آبهاي زیرزمینی وجود خواهد داشت. در کشورهایی که شرکت هاي تخصصی صنعتی براي بازیافت فلزات سنگین وجود دارد زایدات داراي جیوه و کادمیوم را می توان جهت بازیافت فلزات با ارزش به این شرکت ها فرستاد. همچنین این نوع زایدات و یا تجهیزاتی که داراي این زایدات هستند را می توان جهت فرآوري و یا دفع نهایی به تولیدکننده اصلی آنها فرستاد ولی این روش خیلی متداول نیست . به دلیل اینکه بسیاري از شرکت ها از پذیرش آنها خودداري می کنند. به طور کلی قبل از هرگونه اقدام بر روي این زایدات باید شرایط مورد ارزیابی قرار گیرد. ارسال زایدات به

کشورهاي دیگر که نیروي متخصص و تأسیسات لازم جهت بی خطرسازي این زایدات را داشته باشد یکی از گزینه هایی است که می تواند مورد توجه قرار گیرد.

اگر انجام هیچ کدام از روش هاي بحث شده امکان پذیر نباشد دفع زایدات می تواند در یک محل دفع اختصاصی زایدات خطرناك صنعتی انجام گیرد. مراکز بهداشتی درمانی که برنامه هاي محدود دفع زایدات دارند، می توانند از روش تثبیت در داخل ظروف و دفن در محل دفن بهداشتی استاندارد ( در صورت در دسترس بودن ) استفاده کنند.

در جاهایی که زایدات داراي فلزات سنگین در مقادیر کم تولید می شود(مشابه مقادیر موجود در زایدات شهري)و تأسیسات اختصاصی بازیافت فلزات سنگین در کشور وجود ندارد این نوع از زایدات را می توان به همراه زباله هاي شهري دفع کرد.

می گردد) مجاز می باشد:

بیمارستانها یی که به شبکه جمع اوري فاضلاب وصل نیستند می توانند تصفیه خانه اختصاصی داشته باشند .

یک سیستم تصفیه فاضلاب کارآمد باید داراي واحدهاي زیر باشد.

تصفیه تکمیلی: پساب خروجی از تصفیه ثانویه احتمالاً داراي 20 mg/l مواد معلق آلی خواهد بود که جهت گندزدایی مناسب نمیباشد. بنابراین پساب باید فرآیند تصفیه تکمیلی نظیر لاگون را طی کند. اگر زمین کافی و یا شرایط مناسب براي احداث لاگون وجود ندارد می توان صافی ماسه اي تند جهت کاهش جامدات معلق آلی به کمتر از  10 mg/l  را استفاده کرد .

گندزدایی پساب خروجی به ویژه در نقاطی که پساب به مناطق ساحلی وارد میگردد که محل زیست سخت پوستان میباشد و مردم منطقه عادت به خوردن سخت پوستان به صورت خام دارند با دقت و نظارت بیشترضروري تر می باشد.

لجن ناشی از تصفیه فاضلاب جهت اطمینان از حذف بیشتر عوامل بیماریزا نیازمند هضم بیهوازي است. یک روش جایگزین جهت بیخطرسازي لجن حاصل، خشک کردن و سپس سوزاندن آن به همراه زایدات عفونی می باشد. تصفیه فاضلاب بیمارستانی در داخل محوطه بیمارستان سبب تولید لجن خواهد شد که داراي مقادیر زیادي تخم انگل و سایرعوامل بیماریزا می باشد.

استفاده مجدد از فاضلاب و یا لجن حاصل از تصفیه فاضلاب

براساس رهنمود سازمان جهانی بهداشت فاضلاب تصفیه شده اگر قرار است بدون محدودیت براي کشاورزي استفاده گردد نباید بیش از یک تخم انگل به ازاء یک لیتر و بیش از1000 کلیفرم مدفوعی در ml 100فاضلاب تصفیه شده داشته باشد.  ضروري است که لجن تصفیه شده بیش از یک تخم انگل به ازاء هر کیلوگرم و بیش از 1000 کلیفرم مدفوعی به ازاء هر 100 گرم نداشته باشد . لجن مورد استفاده باید در داخل ترانشه هاي مخصوص پر گردد و سپس با خاك پوشانده شود.

5-1- استفاده از لاگون

در مناطق و یا جاهایی که تنها یک بیمارستان و یا مرکز بهداشتی درمانی وجود دارد و نمی توان از تأسیسات تصفیه فاضلاب استفاده کرده، استفاده از لاگون حداقل کاري است که می توان براي تصفیه فاضلاب انجام داد.

این سیستم باید حداقل داراي دو لاگون متوالی باشد تا سطح تصفیه را در حد قابل قبول فراهم کند. به دنبال لاگون می توان از فرآیند تصفیه در زمین و ظرفیت صاف سازي خاك استفاده کرد. درصورتی که بیمارستان زمین کافی براي احداث لاگون نداشته باشد و همچنین هزینه لازم براي تهیه سیستم تصفیه فشرده وجود نداشته باشد راه حل امنی براي دفع فاضلاب وجود نخواهد داشت.

5-2-  حداقل نیازمندي هاي مربوط به ایمنی

براي مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستان هایی که برنامه هاي مدیریتی محدودي براي فاضلاب خود دارند و توانایی تصفیه فاضلاب خروجی از تأسیسات خود را ندارند اقدامات زیر باید جهت کاهش خطرات بهداشتی انجام گیرد.

5-3- بهسازي

در بسیاري از بیمارستانها و مراکز بهداشتی درمانی موجود در کشورهاي در حال توسعه بیماران به امکانات بهسازي دسترسی ندارند. زایدات معمولاً وارد محیط می گردد وسبب ایجاد بیماریهاي عفونی و غیرعفونی در بین مردم می گردد. فضولات دفعی انسانی یکی از مهمترین عوامل انتقال دهنده و بیماریهاي مسري می باشد، این امر در مورد فضولات ناشی از بیماران بستري شده در بیمارستان که حامل غلظت هاي بالاتري ازعوامل بیماریزا هستند، بیشتر اهمیت دارد.

این موضوع اهمیت فراهم کردن امکانات و تأسیسات لازم بهداشتی براي دسترسی مردم به آنها را بیشتر نمایان می کند. مسیرهاي انتقال عوامل عفونی از راه مدفوعی دهانی و همچنین از طریق تماس با پوست و موارد مشابه است که جهت جلوگیري از گسترش عوامل عفونی در میان مردم باید کاملاً قطع گردند.

در حالت ایده آل این مراکز بهداشتی درمانی باید به شبکه هاي جمع آوري فاضلاب متصل باشند. در جاهایی که این امکانات وجود ندارد باید اقدامات لازم جهت بهسازي محیط انجام گیرد. در بیمارستان هاي صحرایی که به طور موقت در زمان شیوع بیماریهاي همه گیر احداث میگردند گزینه استفاده از توالت هاي شیمیایی نیز باید مد نظر قرار گیرد.

علاوه بر سرویس هاي بهداشتی، امکانات لازم جهت شستشوي آسان ( با آب گرم و صابون ( باید در دسترس بیماران، کارکنان و ملاقات کنندگان باشد تا شیوع بیماري از طریق مرکز بهداشتی درمانی ( بیمارستان ( به حداقل برسد .

 

بخش جراحی مردان

این بخش دارای 5 اتاق بستری می باشد که تمامی اتاقها تا ارتفاع cm 50/1 کاشیکاری بوده و بقیه تا زیر سقف ، رنگ روغنی روشن و قابل شستشو می باشد . سقف کلیه اتاق ها سالم و به رنگ روشن می باشد . کلیه اتاق ها مجهز به روشویی ، صابون مایع ، هندراب ، سطل زباله عفونی و غیر عفونی بوده و تمامی پنجره ها مجهز به توری و پنجره دو جداره می باشند . کلیه تخت ها ، لاکرها و میزهای غذای بیمار موجود در بخش ، قابل شستشو و ضد عفونی می باشد . این بخش مجهز به سرویس بهداشتی و حمام مجزا می باشد .

هر 6 ماه یکبار از این بخش کشت میکروبی به عمل می آید .

کپسولهای آتش نشانی به تعداد مورد نیاز بر روی دیوار نصب گردیده است . تی شویخانه مجهز به تهویه بوده و تی ها با رنگ بندی مشخص شده ، در این قسمت قرار دارند

بین مخصوص برای انتقال زباله ها از بخش به قسمت نگهداری زباله ها در این بخش وجود دارد .

بخش جراحی زنان

این بخش دارای 9 اتاق بستری می باشد که تمامی اتاقها تا ارتفاعcm  50/1 کاشیکاری بوده و بقیه تا زیر سقف ، رنگ روغنی روشن و قابل شستشو می باشد . سقف کلیه اتاق ها سالم و به رنگ روشن می باشد . کلیه اتاق ها مجهز به روشویی ، صابون مایع ، هندراب ، سطل زباله عفونی و غیر عفونی بوده و تمامی پنجره ها مجهز به توری و پنجره دو جداره می باشند . کلیه تخت ها ، لاکرها و میزهای غذای بیمار موجود در بخش ، قابل شستشو و ضد عفونی می باشد . این بخش مجهز به سرویس بهداشتی و حمام مجزا می باشد .

هر 6 ماه یکبار از این بخش کشت میکروبی به عمل می آید .

کپسولهای آتش نشانی به تعداد مورد نیاز بر روی دیوار نصب گردیده است . تی شویخانه مجهز به تهویه بوده و تی ها با رنگ بندی مشخص شده ، در این قسمت قرار دارند

بین مخصوص برای انتقال زباله ها از بخش به قسمت نگهداری زباله ها در این بخش وجود دارد .

بخش زنان و زایمان

این بخش دارای 8 اتاق بستری می باشد که تمامی اتاقها تا ارتفاعcm  50/1 کاشیکاری بوده و بقیه تا زیر سقف ، رنگ روغنی روشن و قابل شستشو می باشد . سقف کلیه اتاق ها سالم و به رنگ روشن می باشد . کلیه اتاق ها مجهز به روشویی ، صابون مایع ، هندراب ، سطل زباله عفونی و غیر عفونی بوده و تمامی پنجره ها مجهز به توری و پنجره دو جداره می باشند . کلیه تخت ها ، لاکرها و میزهای غذای بیمار موجود در بخش ، قابل شستشو و ضد عفونی می باشد . این بخش مجهز به سرویس بهداشتی و حمام مجزا می باشد .

هر 6 ماه یکبار از این بخش کشت میکروبی به عمل می آید .

کپسول آتش نشانی به تعداد مورد نیاز بر روی دیوار نصب گردیده است . تی شویخانه مجهز به تهویه بوده و تی ها با رنگ بندی مشخص شده ، در این قسمت قرار دارند .

بین مخصوص برای انتقال زباله ها و از بخش به قسمت نگهداری زباله ها در این بخش وجود دارد .

 

بخش نوزادان

دارای 4 تخت که قابل شستشو و ضد عفونی کردن می باشد . دارای سینک شستشو مجهز به صابون مایع و هندراب می باشد . پنجره ها دو جداره و مجهز به توری می باشند . در این بخش دیوارها تا ارتفاع cm 50/1 کاشیکاری بوده و بقیه تا زیر سقف رنگ روغنی روشن و قابل شستشو می باشد . سقف سالم و به رنگ روشن می باشد . سطل های زباله عفونی و غیر عفونی در این بخش وجود دارد . بین برای حمل زباله ها به قسمت نگهداری زباله ها وجود دارد .

هر ماه 2 بار به صورت روتین از این بخش کشت میکروبی به عمل می آید .

 کپسول آتش نشانی به تعداد مورد نیاز بر روی دیوار نصب گردیده است .

اتاق عمل

این بخش دارای 4 اتاق جراحی می باشد که همه آنها تا زیر سقف کاشیکاری می باشد . سقف به رنگ روشن می باشد . این بخش مجهز به سینک برای شستشو و اسکراب می باشد . صابون مایع و هندراب در کنار سینک شستشو نصب گردیده است . در تمامی اتاقها سطل زباله عفونی و سفتی باکس وجود دارد . کلیه اتاقها مجهز به سیستم تهویه می باشد . کپسول آتش نشانی به تعداد مورد نیاز در این بخش بر روی دیوار نصب می باشد . بین برای انتقال زباله ها به قسمت نگهداری زباله ها در این بخش وجود دارد .

هر ماه یکبار به صورت روتین از قسمتهای مختلف این بخش کشت میکروبی به عمل می آید .

 

CSSD

 

در این بخش کلیه دیوارها تا زیر سقف کاشیکاری می باشد . کف سرامیک و قابل شستشو می باشد . پنجره ها دوجداره و مجهز به توری می باشند . سقف سالم و به رنگ روشن می باشد . مسیرهای ورود و خروج تجهیزات و لوازم آلوده از استریل مجزا می باشد . تمام پرسنل از وسایل حفاظت فردی استفاده می کنند . سطل های زباله برای عفونی و غیر عفونی در بخش وجود دارد . سینک شستشو موجود بوده و مجهز به صابون مایع و هندراب می باشد .

کپسول آتش نشانی بر روی دیوار نصب شده است .

آزمایشگاه

این بخش دارای 2 اتاق کار می باشد که تا ارتفاعcm  50/1سنگ کاری بوده و بقیه تا زیر سقف رنگ روغنی می باشد . سقف سالم و به رنگ روشن می باشد . کف کلیه اتاقها سالم و قابل شستشو می باشد . سرویس بهداشتی این بخش مجهز به صابون مایع ، هندراب می باشد . سطل های زباله عفونی و غیرعفونی در این بخش در دسترس می باشد . کلیه پنجره ها مجهز به توری می باشد . یک اتاق مجزا جهت شستشوی وسایل و تجهیزات آزمایشگاه در این بخش وجود دارد .

کپسول آتش نشانی به تعداد مورد نیاز بر روی دیوار نصب شده است .

 

اورژانس

این بخش دارای 5 تخت فعال می باشد . این بخش داری اتاق احیا ، لنژری ، اتاق بستری ، اتاق تریاژ و اتاق جراحی سرپایی می باشد .

اتاق احیا مجهز به یک تخت برای احیا بیمار وجود دارد که روزانه ضد عفونی می شود . کلیه وسایل یکبار مصرف بوده و از نظر تاریخ انقضا بررسی می شوند . دیوارهای این قسمت تاm  1 کاشیکاری بوده و بقیه تا زیر سقف رنگ روغن می باشد . سقف سالم و قابل شستشو می باشد . کف سالم ، بدون درز و شکاف و قابل شستشو می باشد . سطل زباله عفونی و غیر عفونی در این اتاق وجود دارد . پنجره ها مجهز به توری می باشد .

اتاق جراحی سرپایی تا زیر سقف کاشی می باشد . دارای یک تخت که روزانه تمیز و ضد عفونی می شود . دیوارها تا زیر سقف کاشیکاری می باشد . کف سالم ، بدون درز و شکاف و قابل شستشو می باشد . سقف سالم و به رنگ روشن می باشد .سینک شستشو مجهز به صابون مایع و هندراب می باشد . در ورودی این اتاق روکفشی نصب شده است تا در هنگام ورود به این اتاق استفاده شود . اتاق مجهز به سطل زباله عفونی و غیر عفونی می باشد .

قسمت بستری دارای 5 تخت می باشد که تخت ها سالم و قابل شستشو می باشد . دیوارها تا ارتفاعm  1کاشیکاری می باشد . بقیه تا زیر سقف رنگ روغنی می باشد . کف سالم و بدون درز و قابل شستشو می باشد . سقف سالم و به رنگ روشن می باشد . کلیه پنجره ها مجهز به توری می باشد . در کنار تخت ها ، سطل زباله عفونی قرار دارد . برانکارد موجود در بخش به صورت روزانه تمیز و ضد عفونی می شود .

اتاق تریاژ تا زیر سقف کاشیکاری می باشد . سقف سالم و به رنگ روشن می باشد . کف سالم و قابل شستشو می باشد . روشویی مجهز به صابون مایع و هندراب در این اتاق وجود دارد . ماهانه 1 بار کشت میکروبی از قسمتهای مختلف این بخش به عمل می آید .

کپسول آتش نشانی به تعداد مورد نیاز در بخش نصب شده است .

در لنژری تی ها با رنگ بندی مختلف وجود دارد . بین های حمل زباله و البسه نیز در این قسمت قرار دارد . تا زیر سقف کاشیکاری می باشد . مجهز به آب گرم و سرد می باشد .

سرویس بهداشتی مجهز به صابون مایع و هندراب در این بخش وجود دارد .

رادیولوژی

دیوارها تا ارتفاعm  1 سنگ کاری بوده و بقیه تا زیر سقف با پوششی از جنس پلاستیک فشرده پوشیده شده است . سقف سالم و به رنگ روشن می باشد . کف کاشیکاری و قابل شستشو می باشد . اتاق مخصوص برای عکسبرداری وجود دارد که دیوارها با سرب پوشیده شده تا از خروج اشعه به بیرون جلوگیری به عمل آید . تخت عکسبرداری موجود در این قسمت روزانه تمیز و ضد عفونی می گردد . در مواردی که آلودگی زیاد باشد ، ممکن است چند بار نیز ضد عفونی گردد . برای بیمارهایی که دارای ترشحات می باشند ، از ملحفه های یکبار مصرف استفاده می شود . سرویس بهداشتی مجهز به صابون مایع و هندراب می باشد . سطل های زباله عفونی و غیر عفونی در این بخش وجود دارد . تهویه مناسب در بخش انجام می گیرد . هر 6 ماه یکبار از این بخش کشت میکروبی به عمل می آید .

کپسول آتش نشانی در این واحد بر روی دیوار نصب شده است .

سونوگرافی

دیوارها تا ارتفاعm  1سنگ کاری بوده و بقیه تا زیر سقف با پوششی از جنس پلاستیک فشرده پوشیده شده است . سقف سالم و به رنگ روشن می باشد .

کف کاشیکاری و قابل شستشو می باشد . تخت مخصوص سونوگرافی روزانه تمیز و ضدعفونی می شود . سینک شستشو مجهز به صابون مایع و هندراب می باشد . هر 6 ماه یکبار از این بخش کشت میکروبی به عمل می آید . کپسول آتش نشانی در بخش بر روی دیوار نصب شده است .

 

ICU  - CCU

دیوارها تا ارتفاعm  50/1 سنگ کاری بوده و بقیه تا زیر سقف رنگ روغنی می باشد . سقف سالم و به رنگ روشن می باشد . کف سرامیک ، بدون شکاف و قابل شستشو می باشد . پنجره ها دوجداره و مجهز به توری می باشند . سرویس بهداشتی جداگانه برای بیماران و پرسنل در این بخش وجود دارد که مجهز به صابون مایع و هندراب می باشند . تی شویخانه مجهز به آب سرد و گرم بوده و تی ها با رنگ بندی مختلف در این قسمت قرار دارند . سطل های زباله عفونی و غیر عفونی در این بخش موجود است . بین برای حمل البسه به رختشویخانه با ظرفیت مورد نظر در این واحد وجود دارد . 11 تخت در این بخش وجود دارد که قابل شستشو می باشند . کلیه میزهای بیماران هر روز نظافت و ضدعفونی می شوند . در ورودی این بخش روکفشی نصب شده است تا از انتقال عفونت جلوگیری شود .

کپسول آتش نشانی به تعداد مورد نیاز بر روی دیوار نصب شده است .

فیزیوتراپی

دیوارها تا زیر سقف کاشیکاری بوده ، سقف سالم و به رنگ روشن می باشد . کف سرامیک و قابل شستشو می باشد . کلیه تخت ها و کمدها قابل شستشو و ضد عفونی کردن می باشد . کنار تخت ها سطل زباله عفونی قرار دارد . کلیه روشویی ها مجهز به صابون مایع و هندراب می باشد . کلیه پنجره ها مجهز به توری می باشد . هر 6 ماه یکبار از این واحد کشت میکروبی به عمل می آید . کپسول آتش نشانی در روی دیوار نصب شده است .

داروخانه

دیوارها تا ارتفاعm 1 کاشیکاری بوده و بقیه تا زیر سقف رنگ روغن می باشد . سقف سالم و به رنگ روشن می باشد . کف سالم و قابل شستشو می باشد . روشویی مجهز به صابون مایع و هندراب می باشد . کپسول آتش نشانی بر روی دیوار نصب شده است .

بخش اداری

دیوارها رنگ روغن می باشد . سقف سالم و به رنگ روشن می باشد . کف سالم و بدون شکاف می باشد . روشویی مجهز به صابون مایع در این واحد قرار دارد . کپسول آتش نشانی بر روی دیوار نصب شده است .

استفاده از وسایل حفاظت فردی در بخش ها

وسایل حفاظت فردی نظیر ماسک ، گان ، دستکش و ... در کلیه بخش های بیمارستان و به تعداد کافی وجود دارد . کلیه پرسنل درمانی در هنگام کار با بیمار یا مواد شیمیایی و یا سایر موارد ، حتما از وسایل حفاظت فردی استفاده می کنند .

آموزشهای لازم در رابطه با نحوه صحیح استفاده از این وسایل به کلیه پرسنل داده می شود .

 

 

 

 

کتابچه بهداشت محیط

 

تهیه کننده : خانم مهندس پورحسین ( کارشناس بهداشت محیط )

بیمارستان خصوصی شفا – تبریز ، آذر 1396